zaterdag 24 november 2012

“Mamma maakt zieke mensen beter, pappa het ziekenhuis…”

Deze volzin rolde vandaag uit de mond van Marije. Uiteraard een uitspraak vol jeugdige ouder-overschatting uit het genre “mijn vader is de sterkste van de hele wereld”. Tegelijk vat het wel goed samen waar we de afgelopen tijd druk mee zijn geweest.

  image
  Partners en andere afgevaardigden in de conferentie-zaal in Ekwendeni Hospital

De afgelopen twee maanden ben ik (Martijn) bezig geweest met het nieuwe beleidsplan voor de afdeling gezondheidszorg van de kerk (waar 3 ziekenhuizen onder vallen). In dat kader was begin november een 3-daagse conferentie georganiseerd voor alle internationale partners. Het was niet voor het eerst dat ik een dergelijke conferentie moest leiden, maar het was wel voor het eerst dat ik het moest doen met een groep donoren erbij. En dan ook nog kritische donoren. Want de ziekenhuizen – en dan met name Ekwendeni – zijn de afgelopen jaren door een hele moeilijke tijd heengegaan. Donoren zijn nauw betrokken geweest bij het zoeken naar oplossingen voor de crises, maar ze werden in de afgelopen twee jaar vaak teleurgesteld in het gebrek aan communicatie en het (vermeende) gebrek aan daadkracht van het toenmalige management.

Nu zijn er sinds mei dit jaar op een aantal posten nieuwe leidinggevenden benoemd, inclusief een nieuwe “directeur gezondheidszorg” waaronder nu alle 3 de ziekenhuizen vallen. Die zijn daadkrachtig aan de slag gegaan met vernieuwingen op allerlei fronten, onder andere dus ook met een nieuw meerjaren-beleidsplan. De conferentie was bedoeld om de partners en donoren de plannen uit te leggen en hun steun te vragen.

Maar in feite was het belangrijkste onderliggende doel van de conferentie om het vertrouwen terug te winnen. Vertrouwen aan beide kanten.

Dat betekende voor mij dat ik in de inhoudelijke besprekingen ruimte moest creëren voor het herstellen van relaties. Dat was nieuw voor mij en ook wel spannend.

Ik ben dankbaar voor de manier waarop de conferentie is verlopen. We waren bij elkaar met zo’n 50 mensen, waaronder 12 vertegenwoordigers van internationale partners, vertegenwoordiging van het ministerie van gezondheidszorg, het dagelijks bestuur van de kerk, en natuurlijk mensen vanuit de ziekenhuizen. Gedurende de drie dagen groeide een gezamenlijk begrip van de stappen die gezet moeten worden in de komende jaren en de prioriteiten daarin. De sfeer was open en positief, ook al werden er soms harde noten gekraakt.

Als ik terugdenk aan de driedaagse, staan een aantal prachtige beelden als blijvende herinneringen op mijn netvlies:

1. Bijbelstudie
Ik zie de deelnemers die met elkaar in kleine groepen geanimeerd in gesprek zijn een bijbelgedeelte en samen zoeken naar kernwoorden voor sleutelthema’s. We begonnen elke dag met een uur à anderhalf uur bijbelstudie over een relevant thema: “Waarom is de kerk betrokken bij gezondheidszorg?”, “Wat zegt de bijbel over leiderschap?”, “Wat zegt de bijbel over partnership?”. Achteraf gezien was dit heel belangrijk. Het bracht de deelnemers terug bij de gezamenlijke inspiratie, bij de kern dat we samen, als kerken en christenen wereldwijd, geroepen zijn om de zieken en de zwakken te dienen. Als tekenen van Gods komende rijk.

Beleid maken kan heel snel een ‘technisch’ proces worden waarin we vooral onze professionaliteit, kennis en expertise naar voren laten komen. Maar we doen ons werk niet als elke willekeurig andere organisatie. We doen dit werk als kerk. Hoe kleurt dat onze keuzes, onze prioriteiten? Het zorgde ervoor dat

  image
  Partners worden geinterviewd.

2. Luisteren naar elkaar
Ik zie mezelf aan het eind van dag 1 voor de groep staan. Ik vraag de Malawiaanse deelnemers: “Wat hebben jullie gehoord? Wat zeggen de partners over ons?”. De spanning in de zaal is voelbaar. Zojuist hebben de vertegenwoordigers van de ziekenhuizen de uitkomsten gepresenteerd  van hun interviews met de internationale partners. Ik had ze aan het begin van de middag in twee-aan-twee gekoppeld aan de partners. Met een vragenlijst over wat goed was gegaan in het verleden, maar ook wat de diepste zorgen van de partners waren.

Met zweet op mijn rug probeer ik nu de pijnpunten eerlijk en open op tafel te krijgen. We konden natuurlijk wel voortdurend vriendelijk blijven kijken naar al de punten van kritiek die op de flipover stonden, maar er moest toch ook gelegenheid zijn om de gevoelens bij de woorden over te laten komen? En van onze kant moesten wij toch laten zien dat we echt gehoord en begrepen hadden wat de partners zeiden. Ik ben nog steeds heel dankbaar dat mijn Malawiaanse collega’s op dat cruciale moment op durfden staan en naar aanleiding van mijn vraag durfden uit te spreken – waar hun bazen en de kerkleiding bij waren – waar ze hadden gefaald en waar dat wat hen betreft aan had gelegen. Wat volgde was een open en eerlijk gesprek over frustraties over en weer, waarbij de toon toch altijd constructief bleef.

3. In de spiegel kijken
Ik zie de algemeen secretaris van de kerk omgekeerd op zijn stoel zittend de partners toespreken: “Wat ons betreft zijn jullie teveel gericht op het zakelijke ten koste van de relatie. Als we met z’n allen het gezamenlijk optrekken zo cruciaal vinden voor de relatie, dan moeten jullie hier niet alleen maar komen om projecten te evalueren, lijstjes af te vinken en financiële verslagen door te nemen. Dan moet er tijd zijn voor een gespek over het leven, over de dingen die ons motiveren. Dan moet er tijd zijn voor bijbelstudie. Plan je bezoeken daarop.” Hij slaat de spijker op de Westerse koppen. We praten over partnership, maar nemen vervolgens niet de tijd om relaties op te bouwen. Ik zie partners knikken en weet tegelijk dat het lastig zal zijn in de praktijk. De meesten van de aanwezigen hebben gezinnen en ze plannen hun veldbezoeken zo strak mogelijk zodat ze zoveel mogelijk partners in de beschikbare tijd kunnen ontmoeten. Toch is het goed om ons te realiseren welke compromissen we sluiten.

  image
  Ekwendeni Hospital doet het heel goed in medische prestaties. Op deze grafiek is te zien bijvoorbeeld te zien dat de moedersterfte in het ziekenhuis ver onder het landelijk gemiddelde ligt.

4. Zelfvertrouwen
Tijdens de conferentie presenteerden we een analyse van de trends voor de medische en financiële presentaties voor Ekwendeni Hospital over de periode 2006-2012. Ik had daar met een aantal stafleden de weken ervoor hard aan gewerkt. Vanwege de financiële crisis had met name Ekwendeni geen goede reputatie. Maar met statistieken en analyses konden we laten zien dat dat onterecht was. Medisch gezien doet Ekwendeni het uitstekend. Financieel gezien bleek de crisis in 2008/2009 (14% verlies op een begroting van 745 duizend USD) grotendeels het gevolg van het meer-dan-normaal teruglopen van donaties van internationale partners en niet van mismanagement. Onze conclusie was: het personeel in Ekwendeni mag best met wat meer zelfvertrouwen naar buiten treden. Natuurlijk kan er van alles verbeterd worden, maar de basis is gewoon goed. Ik weet dat in elk geval Anneke blij was bij het zien van deze cijfers en bij het horen van de positieve indruk van de verbeteringen in het financieel management.

  image
  Samen bespreken op welke gebieden de partners de plannen van de ziekenhuizen kunnen ondersteunen.

5. Toewijding
Aan het eind van de conferentie hield een vertegenwoordiger van Presbyterian Church in de USA, Frank Dimmock, een toespraak namens alle partners. Zijn eerste zin was: “Ik heb het even nagerekend: bij elkaar zijn we als partners hier met 250 manjaren aan samenwerking met de CCAP Synod of Livingstonia”. Dat vond ik één van de meest bijzondere uitspraken tijdens de conferentie. Het laat zien met wat een enorme toewijding en doorzettingsvermogen partners zich inzetten voor het werk van de ziekenhuizen. Het was al bijzonder dat al deze mensen 3 dagen uittrokken om met ons mee te denken. De 250 jaar lieten alleen maar zien dat dit onderdeel was van een nog veel langduriger betrokkenheid.

Bijzonder is dat: te weten dat we er niet alleen voor staan in onze strijd tegen HIV, tegen moedersterfte, tegen kindersterfte. Dat er via een diepe verbondenheid is met christenen wereldwijd. Die relatie heeft een veel diepere basis dan de succesvolle projecten die we samen doen. De basis is ‘de liefde van Christus drijft ons’. Dat is bemoedigend.

Op de laatste dag van de conferentie was ik aanwezig bij een uren-durende parallel-sessie van de partners waarin ze hun steun voor de verschillende onderdelen van het gezondheidswerk op elkaar afstemden. Ik was onder de indruk van hun bereidheid om hun vertrouwen uit te spreken in de nieuwe plannen er volop in mee te denken.

De dag eindigde in het donker. We hadden twee dagen op de generator gewerkt, omdat er geen ‘gewone’ stroom was. De generator dreigde nu oververhit te raken en die moest dus worden uitgezet. Bij het licht van zaklampen schreven we evaluaties en actielijsten. Een ‘reminder’ dat we toch echt in één van de armste landen van Afrika zijn. In Ekwendeni vergeet je dat soms.

Tijdens het afsluitende diner was iedereen blij en tevreden met de 3 dagen. Ik was vooral erg dankbaar dat het in zo’n goede harmonie was verlopen. Nu alleen nog de rapporten uitwerken, terwijl er nog een grote stapel vooruitgeschoven werk wacht…

Ontspannen

De week na de conferentie zijn we een lang weekend naar Nyika National Park (5 uur rijden ten noorden van Ekwendeni) geweest als gezin. Tot slot nog een paar foto’s daarvan:

  image
  Gezinsportret op Nganda-peak, het hoogste punt van Nyika (2600 meter)
  image
  Thomas had de laatste klim (200 hoogtemeters) zelf gedaan.
   image
  ‘s Avonds lekker rond het kampvuur
  image
  En natuurlijk mooie dieren zien.

woensdag 12 september 2012

Chisomo

De moeder vroeg of we iemand wilden roepen die met haar kon bidden. Ze geloofde dat ze zou overlijden en eerlijk gezegd dachten wij dat ook. De evangelist kwam. Met het hele team stonden we om haar heen, baden we en dienden we haar ondertussen medicijnen, zuurstof en bloed toe. Daarna leek ze toch nog verder te verslechteren. Uren lang hebben van alles geprobeerd. Wonderlijk genoeg knapte ze later in de nacht op en leek ze vanmorgen stabiel. Wat een opluchting. De moeder was erg dankbaar en ik ook! Ze heeft haar kindje Chisomo genoemd. Dat betekent genade.

Naast haar ligt een vrouw die 3 liter bloed heeft verloren en ook heel hard bloed nodig had. Eerder had ik moeten kiezen wie van de twee het enige zakje dat op dat moment nog over was zou krijgen. Een moeilijke keus. Gelukkig lukte het om snel nog meer bloeddonors te mobiliseren. Ook zij knapt op na 4 zakken bloed.

Het ‘verloskunde-seizoen’ is weer begonnen en dat heb ik gemerkt. Zo’n negen maanden na kerst dient zich een geboortegolf aan. Jammer genoeg met enige complicaties. In drie dagen hebben we al 20 zakken bloed gebruikt op de verlosafdeling. Hopelijk is dat een uitzondering. Bijzonder is wel dat iedereen meewerkte: verpleegkundigen, studenten, de evangelist, het ok-team en het laboratorium personeel. En alle bloeddonoren die overal vandaan kwamen: studenten, kerkbezoekers, onze bijbelkring, collega’s en mensen die bij Martijn deelnamen aan een workshop. Bijzonder is ook dat de vier moeders die in een kritieke toestand waren het allemaal hebben overleefd. Dat was wel enig nachtwerk waard. God dank!

maandag 3 september 2012

Ontspannende training

 

  IMG_1589

Ik ben even een middagje te gast bij een training voor mensen met een ongeneeslijke ziekte. Drie dagen bespreken ze hoe ze daarmee om kunnen gaan, zowel medisch, psychologisch als geestelijk. 27 patiënten en hun verzorgers zijn hiervoor uitgenodigd. Met behulp van een GZB donatie kunnen we deze cursusdagen organiseren.

Ik herken veel gezichten van mensen die ik in het ziekenhuis heb gezien. Bij sommigen moest ik zelf de diagnose stellen. Wat ben ik dan blij dat ik hulp in kan schakelen van onze palliatieve zorg verpleegkundige. Ook al kunnen we de ziekte niet genezen, we kunnen wel zorg, aandacht, geestelijke ondersteuning, praktische hulp en medicijnen zoals morfine bieden.

Ik zie een vrouw bij wie ik de vorige week een echo maakte en haar daarna samen met een verpleegkundige vertelde wat er aan de hand was. Aan het eind van het gesprek hebben we met elkaar gebeden. De vrouw bedankte ons en het leek bijna of ze opgelucht het ziekenhuis verliet. Wat gebeurt er op zo’n moment?  

Tijdens de training worden er veel vragen gesteld. Er wordt veel gelachen. Ik ben er verbaasd over. Het lijkt erop of de mensen even vergeten zijn welke zorgen er spelen. Even hebben ze herkenning. Ze genieten van een flesje cola die ze anders nooit krijgen. Momenten om vast te houden, ook voor mij.

dinsdag 21 augustus 2012

Het ‘gewone’ leven herneemt zijn loop

Het was heerlijk gisteren (maandag) op onze onverwachte vrije dag (public holiday vanwege het einde van de Ramadan) als gezin op ontdekkingstocht te gaan in de omgeving van Ekwendeni. We hoorden van een prachtig riviertje en probeerden nu een nieuwe, kortere route vinden er naar toe. Bijzonder dat we op ongeveer twee kilometer afstand van ons huis toch weer nieuwe ontdekkingen konden doen. Bijzonder om even als gezin samen weg te zijn.

   image
  Op ontdekkingstocht in Ekwendeni.
  image
  Verkoeling bij het riviertje.
  image
  O ja, dit kwamen we onderweg ook nog tegen. Auto’s gaan hier lang mee.

De afgelopen maand zijn we druk bezig geweest met ontvangen van bezoek. Daar hebben we natuurlijk erg van genoten. Allereerst de jongerengroep uit Delft. Deze groep van 19 jongeren en begeleiders heeft een enorme berg werk verzet, zowel hier als in de aanloop hiernaartoe. Ze hebben de mooie en moeilijke kanten van Malawi echt zelf ondervonden. Bijzonder dat onze thuisgemeente nu zoveel jongeren heeft die van zo dichtbij ons leven heeft gezien en in het werk hebben bijgedragen.

Daarna het bezoek van Wim-Pieter en Ellis. Dat was echt heel ontspannen, vertrouwd en bemoedigend. Wij en de kinderen hebben echt met volle teugen genoten.

  image
  Wim-Pieter en Ellis
  image
  Uiteraard werd er volop voorgelezen…

Gelukkig waren ze er nog toen Martijn vier dagen weg was om de synode van de kerk bij te wonen. Dat was een ervaring op zich met verkiezingen van nieuwe leiders voor de kerk. Martijn heeft hier ook weer verslag uitgebracht van zijn werk met de taakgroepen. Dit werd erg goed ontvangen.

Toen hij thuiskwam hadden we direct weer bezoek van Reynier en Willeke met hun gezin uit Nkhoma Hospital. Daar hebben wij in 2004 een stage gelopen. Er was heel veel om uit te wisselen en de tijd vloog om.

Thomas en Marije hebben nog twee weken vakantie. Ze spelen voortduren heerlijk in en rondom het huis. Samen, met Aron, Neelke en Lukas of met Maikel. Langzamerhand willen we wel weer met de Nederlandse school gaan beginnen.

Ondertussen ging en gaat het werk in het ziekenhuis en op de afdelingen van de kerk ook gewoon door. Het is nu ook weer goed om daarvoor genoeg aandacht te hebben.

  image
  Vakantie: fietsen met Maikel.
  image
  Vakantie: boekjes lezen.
  image
  Vakantie: Spelen in je hut.
  image
  Vakantie: lekker buiten rommelen met een stok.
  image
  Ik heb altijd vakantie
  image
  Woensdag is oliebollen-dag. Dan neemt Anneke verse oliebollen mee die de ondervoedingskliniek van het ziekenhuis verkoopt om wat extra inkomen te genereren.

maandag 30 juli 2012

Bezoek uit Delft

De afgelopen maanden zijn we druk bezig geweest met de voorbereidingen voor de komst van een groep jongeren uit Delft. Sinds 19 juli zijn ze in Malawi. Ze schrijven dagelijks een stukje op hun eigen weblog: www.malawi2012.nl

Hieronder een fotoverslag van de afgelopen tijd.

  image
  Vrijdag: in de bus onderweg vanuit Lilongwe naar Ekwendeni
  image
  Zaterdag: op de koffie bij ons in de tuin
  image
  Zondag: na de dienst gelijk JV
  image
  Zondagmiddag: genieten van het uitzicht boven Ekwendeni.
   image
  Maandagmorgen: klaar voor vertrek naar de projecten.
  image
  Rondleiding over het land waarvoor een business plan moet worden gemaakt. Met Bob op de treadle-pump (in gebruik voor irrigatie)
   image
  Illustraties voor de zondagschool.
  image
  Terug van interviews met straatkinderen.
  image
  De eerste 10 lagen voor het nieuwe huis van mevrouw NyaMoyo
  image
  Donderdag: workshop met experts van het ministerie van landbouw.
  image
  Opening van het jongerenweekend.
  image
  Groepsdiscussies over thema’s uit de bergrede.

vrijdag 13 juli 2012

Marije ‘afgestudeerd’

De laatste weken marcheerden Thomas en Marije geregeld door het huis. Ze oefenden voor de closing day (jaarafsluiting) op school. Dat is elke periode een heel gebeuren, maar dit keer zo het nog grootser worden. Voor de kinderen van de hoogste kleuterklas die volgend jaar naar de basisschool gaan, zou er namelijk een heuse graduation plaatsvinden: een officiële diploma-uitreiking, inclusief toga’s en mutsen.

 

Marije mocht ook meedoen. Ze is pas halverwege dit jaar ingestroomd, maar kan al wel woorden en cijfers van het bord overschrijven. Als je dat kunt, mag je hier naar de basisschool. Wij vinden haar met haar 4 jaar nog te jong en wat ons betreft blijft ze dus volgend jaar nog een jaartje op de kleuterschool, samen met haar vriendinnetje. Toch deed ze mee met de afstudeerplechtigheid.

De afsluitingsmiddag zelf is een mix van kinderen die toneelstukjes doen, liedjes zingen, lesjes opzeggen en verder ook toespraken van allemaal belangrijke mensen. We verbazen ons er elke keer weer over hoe ongeregeld het eraan toe gaat. Door tijdgebrek kwam Thomas’ groep niet eens aan de beurt. Gelukkig vond hij het zelf niet erg. Per klas worden er ook prijzen uitgereikt aan het kind met de beste resultaten, het meest gedisciplineerde kind, het netste kind, het kind met het beste handschrift en het kind dat het beste sport. Kun je weer zien wat er belangrijk gevonden wordt. Nu in ieder geval ruim 6 weken vakantie.

Opmerkelijk detail: één van de managers van de overkoepelende organisatie benadrukte in haar toespraak dat kinderen niet te jong naar de basisschool moesten gaat. Ze moesten echt minimaal 5 jaar zijn. 

 
 
  De trotse afstudeerder
 
  We are marching, we are marching
 
  Thomas met vriend Michael

donderdag 21 juni 2012

Gastblog: Impressies van onze reis en ons bezoek aan Malawi

  image
  The Beach House

We zijn op dit moment in het Beach House bij Chinteche aan Lake Malawi. Het is een prachtig huis waar we verblijven met Martijn en Anneke, samen met onze kleinkinderen Thomas, Marije en Ruth. Het is vandaag veertien dagen geleden dat wij in Malawi aankwamen.

  image
  Aankomst in Lilongwe, ‘s ochtends vroeg.

Het begin van ons vakantiereis had nogal wat voeten in de aarde. Dinsdagavond, 5 juni 2012, had Arnoud ons weggebracht naar Schiphol. Nadat wij waren opgestegen leek onze vliegreis voorspoedig te gaan totdat wij in de buurt van Nairobi (Kenia) kwamen. Tegen een uur of vier ‘s nachts werd in het vliegtuig omgeroepen dat wij niet konden landen in Nairobi en dat wij zouden uitwijken naar het vliegveld van Entebbe (Uganda). Wat er aan de hand was werd ons op dat moment niet duidelijk. Wat voor ons onmiddellijk wel duidelijk werd dat wanneer we niet binnen een paar uur zouden doorvliegen naar Nairobi, dat wij dan onze aansluiting zouden missen naar Lilongwe (Malawi), waar Martijn en Anneke met onze kleinkinderen ons zouden ophalen.

Na vele uren wachten en onzekerheid vertrok ons vliegtuig om omstreeks 16.00 uur (plaatselijke tijd) naar Nairobi. Daar moesten we opnieuw aansluiten in een lange rij van gestrande reizigers. Want ook andere vliegtuigen hadden die dag moeten uitwijken. Wat was er aan de hand geweest? In de vroege ochtend van 6 juni was er een vliegtuig op de landingsbaan van het vliegveld van Nairobi doorgeschoten en was deze baan langdurig gestremd geweest. Intussen hadden we diverse keren telefonisch contact gehad met Martijn en Arnoud. Ook moesten Martijn en Anneke hun verblijf in Lilongwe met een dag verlengen, wat gelukkig soepel te regelen viel.

Na weer een lange tijd wachten konden we onze reis vervolgen met het vliegtuig naar Lilongwe, waar we op donderdag 7 juni om 04.30 uur landden. Alle formaliteiten waren gauw achter de rug en toen bij de douane onze koffers werden gecontroleerd stond Martijn ons al op te wachten. Tot onze grote verrassing bleken ook Thomas en Marije er te zijn. Het weerzien was onvergetelijk. Na een bewogen vliegreis konden we ze omhelzen. Het was ruim een jaar geleden dat we ze hadden uitgezwaaid op Schiphol.

Nadat we alle koffers hadden ingeladen gingen we richting het guesthouse waar Anneke en Ruth op ons wachten. We werden hartelijk verwelkomd door Anneke en Ruth. Het was bijzonder om bij onze kinderen en kleinkinderen in Malawi te zijn. Na enkele uren geslapen te hebben ging we op weg naar Ekwendeni. In Mzuzu werden nog wat inkopen gedaan en waren we aan het eind van de middag in Ekwendeni.

De afgelopen twee weken hebben we diverse indrukken opgedaan van het werken en wonen in Malawi. We hebben een bezoek gebracht aan het ziekenhuis waar Anneke haar werk heeft. Ook de school van Thomas en Marije hebben we bezocht. Het gaat op die school iets anders toe dan in Nederland. De kinderen zitten in een kale ruimte met wat banken en stoelen. Verder is er weinig aankleding. Thomas en Marije hebben het wel naar hun zin. De school begint 's morgens om zeven uur en duurt dan tot twaalf uur. Ze worden 's morgens door Anneke naar school gebracht en tegen de middag opgehaald door mama Ellen. Daarna zijn ze vrij. Thomas krijgt ook nog Nederlandse les via de Wereldschool en Anneke en Martijn begeleiden dat. Sinds de komst van de familie Visser in Ekwendeni gaat Thomas ook een ochtend naar school bij Rianne Meerkerk die in een klein huisje naast het huis van Martijn en Anneke woont. Thomas zit dan samen met twee kinderen van de familie Visser, Neelke en Aron, in een klasje. We hebben ook een uurtje een les bijgewoond. Het is wel heel bijzonder om in Malawi een Nederlandse basisschool te hebben.

  image
  image

We hebben ook weer een bezoek gebracht aan het ziekenhuis waar Anneke werkt. Het is indrukwekkend om te zien onder welke omstandigheden Anneke haar werk moet doen. Bij onze komst in het ziekenhuis was het een drukte van belang. Wat was er aan de hand? Een organisatie deelde muskietennetten uit. Voordat we aan de rondleiding door het ziekenhuis begonnen, werd ze nog even bij een patiënt geroepen die een beroerte had gehad. Bij de rondleiding kwamen we langs allerlei afdelingen. Naar Nederlandse maatstaven zijn de voorzieningen uitermate gebrekkig. Er is veel werk te doen. Er zijn veel gecompliceerde bevallingen en ook de zorg voor malaria- en HIV-patiënten vergt de nodige aandacht en zorg. Ze werkt samen met een vrouwelijk arts uit Schotland, Carol Jack, en twee artsen in opleiding uit Nieuw-Zeeland, die zeven weken in Ekwendeni zijn. Ook is er een Amerikaanse arts. Anneke wordt ook nogal eens ’s nachts geroepen. Meestal voor een gecompliceerde bevalling. Afgelopen zaterdag op zondag was de betreffende bevalling zo ernstig dat in grote haast voor bloed gezorgd moest worden en werden donoren midden in de nacht opgeroepen om bloed te geven. Tijdens ons verblijf in Ekwendeni is dit diverse keren gebeurd.

  image
  In de doksterskamer.

Vorige week bezochten wij het synodekantoor in Mzuzu, waar Martijn zijn werkruimte heeft. In vergelijking met de vorige keer is deze werkruimte aanzienlijk voller geworden, met allerlei presentaties aan de muur. Het resultaat van vele overleggen en workshops. Hij bereidt allerlei voorstellen voor om de organisatie en de betrokkenheid in de kerk te vergroten en te verbeteren. Tijdens de eerste week van ons verblijf had hij het druk met het voorbereiden van een workshop in Ekwendeni.

  image
  Martijns kantoor in Mzuzu.

Verder hebben we een bezoek gebracht aan het nieuwe huis van mama Ellen. We werden verrast met een maaltijd, die bestond uit nsima en een groente daarbij. Als voorgerecht kregen we gepofte mais. Een hele belevenis om dit mee te maken.

  image
  image

We zijn opnieuw onder de indruk gekomen van het werk van Martijn en Anneke in Malawi. Vorige keer – in juni 2009 – toen we naar Martijn en Anneke, Thomas en Marije, gingen hadden we ons wel beeld gevormd. Het is echter anders om alles met eigen ogen te zien en het ook mee te beleven. Ook deze keer is dit het geval. Nu was Ruth er ook bij. In het begin van ons verblijf moest ze aan ons wennen, maar na enkele dagen we haar hartje veroverd en kwam ze spontaan naar ons toe.

  image
  Oma leest voor aan de kleinkinderen.

Malawi is een mooi land met veel natuurschoon. Er is echter veel armoede. Vele inwoners hebben geen geld om zelfs in hun eerste levensbehoeften te kunnen voorzien. Vele huizen zijn schamel. Ze hebben veelal onvoldoende geld om van de gezondheidszorg gebruik te maken. De contrasten zijn enorm. Het werk dat Anneke en Martijn in Malawi doen betekent heel veel voor de plaatselijke bevolking. Daarom is het gebed voor hen zo nodig om de Heere God te vragen dat het werk van hun handen gezegend zal worden.

  image
   Lake Kazuni, Vwaza National Park

Chinteche, 21 juni 2012.

Piet en Willy van den Boogaart.

zaterdag 19 mei 2012

HIV & AIDS: twee stappen vooruit, één stap terug

De afgelopen twee weken stonden voor mij (Martijn) in het teken van LISAP (Livingstonia Synod AIDS Programme), het HIV&AIDS programma van de kerk. In 2009 was het mijn eerste ‘opdracht’ om met deze afdeling een nieuwe beleidsplan te maken. De afgelopen weken ben ik met hen bezig geweest met een mid-term review van de resultaten. Deze week leidde ik een 3-daagse workshop op een locatie bij het meer. Met zo’n 20 mensen werkten we aan een intensief programma van terugblikken en vooruitkijken.

  image
  Groepsfoto

Ik had de dagen (en nachten) daarvoor hard gewerkt aan een overzichtspresentatie van alle de resultaten. Al werkend raakte ik steeds meer onder de indruk van wat er in de loop van de jaren is opgebouwd. Het HIV&AIDS programma van de kerk bestaat al sinds 1994. Het startte rondom Ekwendeni Hospital met de thuiszorg voor (vaak doodzieke) AIDS-patiënten en de opvang van weeskinderen. Sindsdien is het programma steeds verder gegroeid, niet alleen geografisch, maar ook in de soorten zorg die worden geboden. Het werkgebied beslaat nu de hele noordelijke regio van Malawi (zo groot als Nederland) en de hele keten van activiteiten die in de HIV/AIDS-hulpverlening kunnen worden geboden: preventie, zorg voor patiënten, zorg voor familieleden, onderzoek en ontwikkeling.

De taak van de HIV&AIDS-afdeling is met name stimuleren en ondersteunen. Stimuleren dat lokale kerkelijke gemeenten zelf het initatief nemen om in hun gemeenschap aan de slag te gaan met de oorzaken en de gevolgen van HIV&AIDS. LISAP ondersteunt hen vervolgens met ideeën, kennis en vaardigheden.

Indrukwekkende cijfers

De inzet van LISAP en de lokale kerkelijke gemeenten leverde veel op. Om jullie een beeld te geven van de schaal van het werk een paar cijfers:

  • Er zijn zo’n 3.300 groepen opgericht waarin vrijwilligers actief hun eigen dorpen ingaan voor voorlichting over HIV&AIDS, thuiszorg, kinder- en tienerwerk, en nog veel meer
  • Bij deze groepen zijn 100.000 mensen betrokken onderleiding van zo’n 6.000 getrainde vrijwilligers
  • Het programma ondersteunt deze groepen en vrijwilligers met 20 stafleden vanuit 3 kantoren in de regio en 1 hoofdkantoor in Ekwendeni. De stafleden verzorgen trainingen en bezoeken de groepen regelmatig om hen te begeleiden in het werk.
  • Het programma heeft 8 actieve internationale partners die in 2011 samen 650.000 US dollar gaven om het werk mogelijk te maken

Er wordt dus vooruitgang geboekt. Dankzij alle voorlichting neemt het percentage van mensen met HIV langzaam maar zeker af (van 12% in 2008 naar 10.6% in 2011). Dankzij anti-retrovirale medicijnen is de sterfte door HIV enorm teruggedrongen. Er worden ook positieve resultaten geboekt om te zorgen dat HIV-positieve mensen niet meer gestigmatiseerd worden.

   image image
  Openingsactiviteit op maandagavond: ‘gevoelsmatig’ verdelen van budget over soorten HIV&AIDS interventies.
  image
  Beeld van de groep later in de week.

Geen gelopen race

Dat is heel positief, maar toch is het geen gelopen race. De epidemie groeit niet meer, maar wil ook nog niet echt dalen. Elk jaar krijgt Malawi er nog steeds bijna 80.000 HIV-patiënten bij, terwijl er maar 50.000 per jaar op behandeling gezet worden. Nog steeds worden er heel veel kinderen HIV-positief geboren. Kortom: er zijn op alle fronten maar met name op het vlak van preventie vernieuwingen nodig.

Het programma is op het vlak van vernieuwing met allerlei nieuwe ideeën aan de slag. Onder andere met een nieuw soort training gericht op gezinnen om hen te ondersteunen in het (opnieuw) opbouwen van een gezond en liefdevol huwelijks- en gezinsleven. Want uit onderzoek blijkt dat de meeste nieuwe HIV-patiënten komen uit ogenschijnlijk stabiele gezinnen.

Tijdens de werkconferentie hebben we nagedacht hoe we kunnen komen tot een goede mix van dit soort nieuwe (en oude) initiatieven om de epidemie een duw omlaag te geven. En we braken ons het hoofd over de vraag hoe we dat op een zo goedkoop mogelijke manier zouden kunnen doen. Want eigenlijk is het ondersteunen van de 3.300 groepen met slechts 20 stafleden al een onhaalbare zaak, laat staan als het werk nog verder groeit en zich nog meer verdiept. Eigenlijk moeten er gewoon mensen en geld bij, maar dat is er niet meer.

Want waar we qua resultaten praten over stappen vooruit, qua financiën is er voor HIV de afgelopen 3 jaar een grote stap terug gezet. HIV-werk is één van de grote slachtoffers van de global financial crisis. En dat merken we in Malawi aan alle kanten. Het budget van LISAP is tussen 2009 en 2011 met 45% afgenomen. In de praktijk betekent dat dat eenmaal gestarte groepen aan hun lot moeten worden over gelaten. Soms gaat dat goed, maar vaak ook niet. We werkten tijdens de workshop dus ook aan een plan om creatiever en (zelf)bewuster nationale en internationale fondsen te werven. Maar ook aan plannen om meer fondsen te mobiliseren in de lokale kerken en gemeenschappen zelf.

  image
  Intensieve discussies…
  image
  …met op de achtergrond Lake Malawi.
  image
  image
  Resultaten: doelgroepen en strategieën

Genieten – part 1

Het waren intensieve dagen en korte nachten. Ik heb ervan genoten. Het is inspirerend om met een groep gedreven mensen na te denken over wat de kerk kan bijdragen aan het oplossen van één van de grootste problemen van het land. De sfeer was open en ontspannen. Er werd druk en intensief gediscussieerd, maar ook gelachen. De meeste van die mensen ken ik inmiddels ook goed. Een heel aantal van hen wonen ook bij ons in de buurt. De directeur van de afdeling zit bij ons de bijbelkring. Ik noem het even om nog maar weer eens aan te geven dat hier in Malawi de sociale groepen van werk, privé en kerk elkaar veel meer overlappen dan in Nederland.

Onderbreking

Nog een laatste punt. Ondanks de overlap tussen werk en kerk is het ook hier lastig om geloof en werk te integreren. Met name bij de ‘professionele’ afdelingen is dat een issue. De focus is daar vaak toch snel: inhoudelijk goed werk afleveren. De discussies gaan over de inhoud, over de technieken en niet meer over de onderliggende motivatie en inspiratie. Tijdens de werkconferentie namen we daarom elke dag één tot anderhalf uur de tijd om in kleine groepjes in de bijbel op zoek te gaan naar antwoorden op vragen als: “wat zegt de Bijbel over behaviour change?” en “wat zegt de bijbel over ‘toerusting van vrijwilligers’?”. Ook die groepsbijbelstudies leverden mooie momenten op waarin we samen terug kwamen bij de kern van wat ons motiveert: het navolgen van Jezus in Zijn liefde voor mensen. We herontdekten dat het in ons werk niet zozeer gaat om het overdragen van kennis en vaardigheden en zelfs niet om het stimuleren van nieuw gedrag, maar om het overdragen van values, van kernwaarden: liefde, bewogenheid, zorg en aandacht. En zo verkondigen we dat er een nieuw Koninkrijk komende is, een Koninkrijk met nieuwe regels en nieuwe waarden.

  image
  Aantekeningen van de besprekingen van de bijbelstudies

Genieten – part 2

Nou ja, dat was toch niet het laatste punt. Want dat is ‘thuiskomen’. Dat is altijd het leukste van weg zijn geweest. Zo mooi om Thomas, Marije en Ruth te zien dansen en springen bij de deur. Om hun enthousiaste verhalen te horen over hun belevenissen van de voorbije dagen. Ze hadden tekeningen gekleurd en er waren slingers om mijn stoel gedraaid. En na 3 dagen fish-and-chips was Annekes zelfgemaakte pizza een heerlijkheid, zelfs al viel de stroom (en dus de oven) uit en ook al was er geen water (omdat het ziekenhuis weer eens was vergeten om de waterrekening tijdig te voldoen).

Ik zou zeggen, geniet even mee met de onderstaande foto’s.

  image
   Ruth en Marije op de schommel
  image
  Ruth is vaak alleen thuis met mama Ellen: goed voorbeeld doet goed volgen…
  image
  Marije kan 3 maanden na haar verjaardag eindelijk haar Playmobil-prinsessenkasteel verven
  image
  Thomas viert koninginnendag met oud-Hollandse spelletjes bij juf Rianne.
  image
  Ruth ontwikkelt zich snel: wil de hele dag haar eigen schoenen aan en wil met haar eigen rugzak mee naar school.
  image
  En leest graag boekjes op haar eigen stoel.
  image
  Voor Neelke Vissers verjaardag waren we met twee gezinnen een dagje naar Vwaza National Park kijken naar nijlpaarden, visarend, krokodil, bavianen, zwijnen, kudus, impala, en (uiteindelijk toch nog!) olifanten…