vrijdag 22 juli 2011

20 Juli + 2: Ekwendeni weer rustig

Vandaag was het weer een min of meer normale dag. Anneke en ik hebben vanochtend nog gewerkt, terwijl de kinderen heerlijk samen speelden. Vanmiddag hebben we met elkaar Thomas’ school bezochten en zijn bij de familie Mhango langs geweest.

  image
  De kinderen spelen samen.
  image
  Onderweg naar Thomas’ school
   image
  In Thomas’ klaslokaal.
  image
  Op bezoek bij de familie Mhango.

Oorspronkelijk was ons plan om naar Mzuzu te gaan om inkopen te doen. We hadden graag Arjan en Joëlle de markt in Mzuzu laten zien. Maar we zijn niet gegaan omdat daar de begrafenis zijn van de 7 mensen die woensdag bij de demonstraties zijn doodgeschoten door de politie. Er zouden opnieuw duizenden mensen de straat opgaan, met grote kans op ongeregeldheden.

De begrafenis schijnt na wat getouwtrek tussen de belangengroepen en het stadsbestuur over de plek van begraven (wel of niet op de ‘heroes acre’?) zonder al teveel problemen te zijn doorgegaan. Er zijn geruchten dat na afloop wel rellen zijn uitgebroken, maar dat is nog niet bevestigd. De president blijft ondertussen in een speech vandaag onveranderd overtuigd van zijn eigen gelijk en dat zal waarschijnlijk niet snel leiden tot betere relaties tussen hem en de oppositie en landelijke maatschappelijke organisaties. Als er geen substantiële maatregelen worden getroffen, zal op 17 augustus opnieuw in het hele land worden gedemonstreerd. Het blijft dus spannend. We hopen en bidden dat er echt overlegd gaat worden.

donderdag 21 juli 2011

Gelukkig is het rustig gebleven

Vandaag is het rustig gebleven in Ekwendeni. Blantyre en Lilongwe hadden nog wel te maken met gevechten in een aantal wijken. Ook in een aantal andere plekken (Kasungu, Karonga) heeft het leger ingegrepen. Maar daar hoorden wij alleen over via internet/twitter.

In Ekwendeni hervindt het leven weer zijn “gewone” gang, maar we merken wel dat de demonstraties en de gevechten de gesprekken beheersen. Martijn sprak met een naaste collega van wie de man in Lilongwe door de politie in elkaar is geslagen. Hij hoorde bij de organisatoren van de protesten. Anneke sprak in Ekwendeni een predikant waarvan een neef is ondergedoken om dat hij de leider is van één van de grootste mensenrechtenorganisaties in Malawi.

Verder begrijpen we dat gisteren één winkel in Ekwendeni is leeggeplunderd en dat bij een supermarkt alle kratten met bier en frisdrank (die buiten stonden opgeslagen achter afgesloten hekken) zijn gestolen, voordat de politie kon ingrijpen. Een schooljongen met wie we regelmatig contact  hebben, kon ons vertellen dat ook een aantal overheidsautos in brand is gestoken en dat overheidsgebouwen zijn bekogeld met stenen.

Ondertussen zijn Arjan en Joëlle met hun kinderen Nathan en Hannah zijn hier. Gisteren was ook voor hen wel heftig. Niet echt een ontspannen beginnen van de vakantie. Vandaag was een veel gewonere dag en het is erg gezellig met hen. Thomas heeft vanochtend bij Nathan gespeeld, terwijl Hannah met Marije bij ons speelde. Ze kunnen het goed samen vinden. Anneke heeft Arjan en Joëlle vanmiddag het ziekenhuis en nog een stuk van Ekwendeni laten zien.

  image
  Veilig aangekomen op Lilongwe Airport.
  image
  Woensdag wandeling door – het toen nog rustige – Ekwendeni gemaakt.
  image
  Vandaag ontspannen sfeer met elkaar.

PS De situatie hier bereikt nu de wel de internationale pers, met coverage door CNN, BBC, Al Jazeera en organisaties als Amnesty International. De minister van Buitenlandse Zaken van Groot-Brittanië en Ban Ki-moon hebben hun medeleven betuigd met de slachtoffers en hebben de president opgeroepen om het geweld tegen demonstranten, oppositie en media te stoppen.

woensdag 20 juli 2011

En dan wordt er ineens geschoten…

Vanavond kwam Mr. Longwe, onze watchman, later dan gebruikelijk. Ik belde hem om te vragen of er iets was. Hij zei dat hij er bijna was. Toen hij aankwam vertelde hij dat hij was omgelopen omdat er een opstootje was bij het kantoor van de regeringspartij bij de markt in Ekwendeni. Een grote groep was bezig stenen door de ruiten te gooien. Even later hoorden we vanaf de kant van Mzuzu politie-autos aankomen rijden met sirenes aan, een paar seconden later hoorden we geweerschoten…

Een onwerkelijk gevoel. Het klinkt als vuurwerk, maar je weet dat het dat niet is. Wat moet je doen? We hadden al gehoord dat het kon overslaan naar Ekwendeni. Want vandaag stond Malawi en met nadruk ook Mzuzu in brand. Mzuzu was vandaag een plek van gevechten tussen anti-regerings demonstranten en (in eerste instantie) politie en (later) leger. 7 tot 11 mensen zijn omgekomen. Vanavond tijdens de gebedskring vertelde één van de leden dat ze voor het eerst van haar leven traangas had gevoeld. Ze was aan het begin van de ochtend op de markt in Mzuzu inkopen aan het doen voor een begrafenis waar ze heen moest, toen de politie met hoge snelheid kwam aanrijden en traangasgranaten begon te gooien. Grote paniek volgde. Rennende moeders met kleine baby’s op hun rug. Een paar honderd meter verder hadden demonstranten zich verzameld in afwachting van de start van de geplande vreedzame landelijke demonstraties. Die demonstratie was gisteravond laat op de valreep verboden, maar dat verbod was aangevochten bij de Hoge Raad. Men zat rustig te wachten op de uitspraak en het startsein, maar plotseling kwam de politie en begon met traangas de menigte uiteen te jagen. Toen sloeg de vlam in de pan.

We wisten dat er demonstraties gepland stonden. Ik schreef erover. Maar niemand wist of ze echt door zouden gaan. Nu blijkt dat de vlam in de pan is geslagen in het hele land. De demonstraties zouden plaats vinden in de 4 grote steden: Mzuzu, Lilongwe, Blantyre en Zomba. Er blijkt nu op veel meer plekken te zijn gedemonstreerd. Van Noord tot Zuid: Chitipa, Karonga, Rumphi, Mangochi, Balaka. In Mzuzu en Lilongwe begonnen als eerste rellen. Aanvankelijk gericht tegen de gebouwen en autos van de regeringspartij: die gingen in vlammen op. Later begonnen in de chaos de eerste plunderingen, aanvankelijk gericht tegen de vele Chinese winkels maar later ook breder. Allerlei opportunisten buitten de situatie uit voor hun eigen voordeel.

Ik zou vanmiddag een vergadering hebben in Mzuzu. Toen ik de eerste berichten over het geweld las ben ik gaan rondbellen. Verschillende mensen schatten de situatie verschillend in. Sommigen meldden dat Mzuzu rustig was, terwijl ik op Twitter las dat de weg tussen Mzuzu en Ekwendeni afgesloten was met brandende autobanden en dat er in de stad werd geschoten. Ik belde een predikant die onderweg was vanuit het zuidwesten naar onze vergadering in Mzuzu. Hij wist nog van niets. Later in de ochtend kwam hij bij de rand van Mzuzu. De laatste 5 km moest hij lopen, want de bus ging niet verder. Hoe dichter hij bij het centrum kwam, hoe meer schoten hij hoorde. Hij zag mensen met geplunderde goederen wegrennen.

Terwijl op steeds meer steden de vlam in de pan sloeg, hield de president een ‘public lecture’ over de problemen in het land. Een lezing met gelegenheid tot vragen. Maar niemand behalve de genodigden luisterde. Mensen willen niet naar de president luisteren, ze willen dat hij naar hen luistert.

Helaas werden demonstraties dus niet vreedzaam maar zeer gewelddadig. En dan moet je ineens aan Thomas en Marije uitleggen waarom er wordt geschoten op een paar honderd meter bij ons vandaan. En ineens vertel je ze dat ze gewoon rustig moeten gaan slapen, terwijl je zelf stijf staat van de adrenaline. Gelukkig slapen ze nu ook gewoon. En gelukkig is het weer rustig in Ekwendeni. Er klinken geen schoten meer. Maar Anneke heeft vanavond wel dienst en is een paar minuten geleden opgehaald omdat ze iemand met een schotwond in zijn dijbeen moet gaan helpen…

En wij dachten tijdens onze opleiding in 2008 nog wel dat de cursus Basic Safety wel een beetje ‘over the top’ was voor Malawi…

Voor Anneke werd opgehaald was ik net terug van een korte gebedskring. We baden voor het land en voor de getroffenen. Ik hoorde dat een collega uit Mzuzu die ik best goed ken voor haar ogen 2 jongens doodgeschoten had zien worden. Gewoon in de straat voor het Synode-kantoor waar ik bijna dagelijks kom. De winkels waar ik boodschappen doe zijn leeggeplunderd. Wat gaat er gebeuren morgen? Hoe moet het verder? Weet iemand het? De rust moet terug. Dat eerst. En er moeten dingen veranderen in de manier van werken van de regering. Maar gaat dat gebeuren? Morgen weer een spannende dag.

PS In Nederland is het bericht inmiddels ook doorgedrongen: http://www.refdag.nl/nieuws/buitenland/protesten_tegen_bewind_president_malawi_1_577799

BBC heeft uitgebreidere berichten http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-14217148

En de meeste details en fotos zijn te vinden op twitter (#malawi) en facebook (http://www.facebook.com/pages/Towards-Malawi-Elections-2014/139018072837940?sk=photos)

vrijdag 15 juli 2011

Malawi in turbulente tijden

Malawi gaat door een politiek en economisch turbulente periode. Belangrijkste nieuws van vandaag was dat Groot-Brittanië alle budgetsteun aan Malawi met onmiddellijke ingang heeft opgeschort. Groot-Brittanië is met 90 miljoen euro per jaar één van de grootste donoren van de Malawiaanse overheid.

Sinds mei heeft Malawi een diplomatiek conflict met GB. In die maand lekte een ‘cable’ van de Britse ambassadeur uit waarin die zich kritisch uitliet over het beleid en de stijl van leidinggeven van de president. De president liet dat niet over zijn kant gaan en heeft de ambassadeur uitgezet. Vervolgens zette Groot-Brittanië op zijn beurt de Malawiaanse ambassadeur uit. Tot nu toe zijn de betrekking nog niet hersteld en heeft Groot-Brittanië de hulp bevroren.

Onderliggende redenen voor het conflict zitten ‘m voornamelijk in een aantal wetgevende maatregelen die de regering recent heeft getroffen. Die maatregelen verkleinen in de praktijk de speelruimte van de oppositie in ernstige mate. Het recht op demonstreren is ingeperkt en kranten kunnen worden gesloten als ze ‘leugens’ verspreiden die de openbare orde zouden kunnen verstoren. De president ging deze week nog een stap verder door - tegen een uitspraak van de Hoge Raad in - een wetsvoorstel te ondertekenen waardoor de mogelijkheden worden ingeperkt om kort geding aan te spannen tegen de overheid.

Dit soort zaken zorgen ervoor dat Malawi’s reputatie op het gebied van ‘good governance’ bij de grote donoren sterk aan het verzwakken is. Naast Groot-Brittanië stellen allerlei andere landen (Duitsland, Noorwegen, VS, EU) ook kritisch vragen over de toekomst van de democratie en sommigen nemen daarbij ook stappen in het verminderen van hulp. Aangezien de Malawiaanse overheid voor 43% afhankelijk is van budgetsteun van deze donorlanden, heeft dat grote consequenties.

Wat betekent het voor de gewone burgers?

  • Enorme prijsstijgingen: de broodprijs is afgelopen weken met 40% gestegen , melk met 22%, aardappels met 14%. Volgens de National Statistics Office is de inflatie op voedsel maar 3%, maar in de praktijk zie je veel grotere stijgingen.
  • Buitenlandse valuta zijn niet te krijgen
  • Benzine en diesel zijn nauwelijks te krijgen. De regel is inmiddels dat er geen diesel en benzine is. Er is een levendig geruchtencircuit over waar diesel wordt verwacht en daar staan dan in ‘no time’ lange rijen in afwachtingen van een tankwagen. Op de zwarte markt kost diesel inmiddels minimaal 40% meer dan aan de pomp.
  • “Every day is pay day”. Net als overal in de wereld is het normaliter eind van de maand ‘pay day’, de dag dat salarissen worden uitbetaald. Dan staan er lange rijen voor de pin-automaten en voor de kassa’s in de supermarkten. Maar in veel organisaties en overheidsinstanties moet het geld voor de salarissen uit alle hoeken en gaten bij elkaar geschraapt worden, waardoor salarisuitbetaling dagen of weken later dan normaal plaatsvindt.
  • De Central Medical Stores die de overheidsziekenhuizen (en ook de missieziekenhuizen) bevoorraadt met medicijnen kan maar een fractie van het assortiment leveren. Zelfs basale dingen als paracetamol zijn niet te krijgen. Want er is geen geld (buitenlandse valuta) om medicijnen te kopen.

De oppositie en allerlei belangengroepen hebben nu opgeroepen tot landelijke demonstraties op woensdag 20 juli. “Kom in het rood” is hun oproep. De jeugdafdeling van de regeringspartij heeft vervolgens aangekondigd dat ze een tegendemonstratie zullen organiseren en de straten schoon zullen vegen van demonstranten. Spannend of de demonstraties daadwerkelijk doorgaan en hoe ze zullen gaan verlopen.

Ikzelf ben 18 en 19 juli in Lilongwe, de hoofdstad, voor overleg met de Bible Society of Malawi over mogelijkheden om te komen tot een goedkopere editie van de Chitumbuka bijbel. Op dinsdag haal ik dan onze vrienden Arjan en Joëlle en hun kinderen op van de luchthaven. Zij zullen 3 weken bij ons zijn. Daar kijken we naar uit.

  image
 

Thuis gaat het goed. Ruth ontwikkelt zich prima. Ze zit inmiddels in haar kinderstoel bij ons aan tafel en eet al een beetje fruit, brood en pasta mee. Een vreugde voor ons en voor haar.

dinsdag 5 juli 2011

Dienst als moeder en arts

Voor het eerst heb ik weer dienst. Voorheen schrok ik op bij elke dieselauto die ik hoorde, omdat dat kon betekenen dat de ambulance me mogelijk kwam ophalen. Nu is dankzij de actie van Oud-Beijerland het ziekenhuis in het bezit van een Toyota Probox, een benzine auto. Het ziekenhuis maakt er zeer dankbaar gebruik van. Zeker in tijden dat de diesel zeer schaars is. Wij hebben zelf ook al ruim een week niet kunnen tanken. Mijn oren moeten in ieder geval nog wennen aan deze nieuwe Probox. We zullen zien of ik er vannacht voor het eerst in wordt opgehaald.

Steeds meer hebben we onze draai gevonden. Ik kan ook weer echt genieten van de combinatie van moeder zijn, arts zijn en ook nog een beetje juf. Dat is toch wel heel uniek, ook al gaat het soms gepaard met enige vermoeidheid. Zeker als ze alle drie ‘s nachts ook nog geregeld beroep op ons doen. Maar die dienst kan ik met Martijn delen.

Afgelopen zaterdag ging ik even met Marije op ziekenbezoek bij onze buren. De broer van de buurvrouw was enige tijd in het ziekenhuis opgenomen geweest maar het leek dat we in het ziekenhuis niet veel meer konden doen dan thuis. Ik kwam niet echt als arts, maar moest natuurlijk toch naar de patiënt kijken, met Marije erbij. “Waarom maak je hem niet beter?”, vroeg ze aan mij. “Dat kan ik niet, dat kan alleen de Here God”, had ik gezegd. We hadden ook gebeden met de familie. De volgende ochtend hoorden we dat de broer was overleden. “Kon de Here God hem dan ook niet beter maken?”, vroeg Marije zich nu af. Hoe leg je dat uit? Het blijft ons toch wel raken hoeveel mensen hier jong overlijden.