woensdag 31 december 2008

2008: Waardevol en kwetsbaar

Voor ons was 2008 een bijzonder jaar. Een jaar vol memorabele momenten:

januari Marije geboren
februari Presentaties in Oud-Beijerland en Delft
maart Afronden werk Martijn
april Naar Engeland voor 10 weken training
mei Huis verkocht
juni Afronden training in Engeland
juli Verhuizen spullen naar Malawi
augustus Naar Utrecht voor 3 weken opleiding
september Afscheid van huis, familie en vrienden
oktober Uitzending naar Malawi. Verblijf in Guesthouse
november Naar ons eigen huis. Anneke begint met werken
december Thuis raken

Terugkijkend komen bij ons nu twee kernwoorden naar boven: waardevol en kwetsbaar.

Waardevol omdat we in het traject van afscheid nemen gemerkt hebben hoe waardevol en dierbaar de mensen om ons heen zijn. En hoe waardevol en dierbaar onze vertrouwde plekken waren. We merkten dat niet alleen in het afscheid nemen, maar ook en juist in het meeleven dat we ervaren nu we hier in Malawi aan het landen zijn. Het is hartverwarmend: die betrokkenheid in mails, kaartjes, smsjes en telefoontjes.

We merken ook dat we juist in de dierbare dingen kwetsbaar zijn. Speciaal in onze kinderen. Als het goed gaat met hen, gaat het goed met ons. Zijn zij ziek of zitten ze niet goed in hun vel, dan hebben wij het te kwaad.

Hoe kwetsbaar je bent, merk je als je ergens nieuw begint nog zonder eigen plek en nog zonder mensen om op terug te vallen. We zijn dan ook heel erg blij dat we de afgelopen 3 maanden een begin hebben kunnen maken met het opbouwen van een nieuw thuis en van nieuwe relaties.

En dan blijft het confronterend om voortdurend te merken hoe kwetsbaar de mensen om ons heen in Malawi zijn. Anneke ziet het dagelijks in het ziekenhuis. Gisteren (30 december 2008) merkten we het ook hier in de gemeenschap in Ekwendeni. We werden getroffen door noodweer. Vele huizen hebben grote schade opgelopen.

Ook onze watchman werd zwaar getroffen: zijn hele dak ging eraf. Gisteravond hebben we nieuwe woonruimte gevonden en heb ik hem geholpen met het verhuizen van zijn (natte!) bezittingen. Maar we kunnen niet iedereen helpen: alle buren om hem heen hadden hetzelfde probleem, maar zij moesten gewoon met hun gezinnen onder de blote hemel  slapen. Vanochtend begreep ik dat ook een deel van het dak van onze tuinman eraf is. En bij mama Ellen is een deel van de muur van haar woning-in-aanbouw ingestort. Wijzelf zijn gelukkig van grote problemen gevrijwaard gebleven.

Op dit soort momenten merk je hoe kwetsbaar het evenwicht is waar de meeste mensen in leven. Als er een ramp gebeurt, zoals gisteren, is er geen enkele buffer om de gevolgen op te vangen. Privé niet en ook niet bij de overheid. Als het dak stuk is, moet je het zelf zien te repareren met wat ervan is overgebleven. Geld om dingen te vervangen is er niet.

Dat soort dingen weet je op zich wel, maar als je het om je heen ziet gebeuren en als je ziet wat het betekent voor de mensen - hoe uitzichtloos hun situatie er onmiddellijk door geworden is - bekijk je het met andere ogen. "Het spreekt vanzelf dat we ze niet meer eender vinden" (Pascal, Gedachten, nr.124)

Tot slot, hieronder nog een kort beeldverslag van de afgelopen dagen.

  IMGP4154
  25 december - Kerstdiner met z'n 4-en thuis (menu: soep - lasagne - ijs).
  IMG_0496
  Op kerstdag was het regenachtig weer, maar we zijn ' s middags nog wel even op bezoek geweest bij een HIV/AIDS-weduwe met haar kinderen. Een wandeling van 1,5 uur.
  IMGP4159
  26 december - Kerstdiner met de mensen die bij ons in en om het huis werken.
  IMG_0510
  27 december - Annekes verjaardag vierden we met een dagje naar het meer.
  IMG_0511
  Marije vond het heerlijk om in het zand te spelen.
  IMG_0518
  Thomas was niet uit het water te slaan. Hier eet hij de patat die we anderhalf uur na onze bestelling kregen geserveerd.
  IMGP4195
  30 december was het noodweer in Ekwendeni. Het is op de landelijke radio geweest. Bij ons viel de schade mee, al had het erger kunnen zijn als deze grote tak op ons dak in plaats van ernaast was gevallen.
  IMGP4189
  Bij de overburen klapte het dak open. Hier zijn de buurjongens net bezig om het, zo goed en zo kwaad als het ging, weer terug te vouwen.

vrijdag 19 december 2008

Advent en navolging in verschillende contexten

Anneke schreef vorige week over de beleving van Advent hier in Malawi. We merken dat het best lastig is om zelf je gedachten bij Advent te bepalen als in je omgeving niet iedereen bezig is met advent en kerst. Het zet ons aan het denken, of liever: het laat ons aan den lijve ervaren, hoe sterk de ervaring van ons geloof bepaald wordt door wat anderen in onze omgeving doen. In hoeverre is ons geloof navolging van christenen en in hoeverre is het navolging van Christus?

In elk geval kunnen we zeggen dat Advent hier in Malawi niet heel erg leeft op de manier die wij tot nu toe vooral kenden: van toeleven naar het gedenken van de geboorte van Jezus Christus (en eerlijk is eerlijk: de daarbij behorende gezelligheid). Het accent verschuift voor ons, met alles wat we hier zien en horen, naar een tweede betekenis van Advent: het reikhalzend uitzien van de hele schepping naar de tweede komst van Christus en zijn koninkrijk.

Ondertussen zijn in deze adventstijd de mensen in Ekwendeni vooral bezig met het bewerken van hun velden en het planten en bemesten van hun mais. Regen, goede regen, tropische regen dat is waar hier reikhalzend naar werd en wordt uitgekeken.

Iedereen is blij dat de regens zijn begonnen. Aan de andere kant is de regentijd ook de moeilijkste tijd van het jaar. De tijd van wachten op de volgende oogst. De tijd van hopen op voldoende regen om een goede oogst mogelijk te maken. De tijd van honger.

Veel mensen oogsten van hun velden meestal namelijk maar genoeg mais voor 8 maanden. De oogsttijd is april/mei. Dat betekent dat vanaf januari t/m maart/april veel gezinnen grote problemen kennen om voldoende eten te verzamelen. Mensen proberen als dagloner her en der geld te verdienen om daarvan mais te kopen. Maar dat lukt niet altijd.

Ondertussen lopen overal de gewassen op de velden uit. Ook op het veldje voor ons huis waar we pinda's hebben geplant. Een mooi, hoopvol gezicht. Zie onderstaande foto's.

  IMGP4119
  Het stukje land voor ons huis waarop we pinda's hebben aangeplant.
  IMGP4118
  De eerste uitlopers van pindaplanten worden al zichtbaar. Deze foto is genomen 11 dagen na het planten van de pinda's.
  IMGP4126
  En ook nog een huiselijk detail: we gebruiken de wasmand tegenwoordig vaker als box voor Marije.

Trouwens: pinda's planten lijkt een hele goed investering. Ik kwam er deze week - al hardop rekenend met onze watchman - achter dat de opbrengst in geld van een acre (de oppervlaktemaat die hier gebruikt wordt, 1 acre = 0.4 hectare) pinda's ongeveer 3x zo hoog is als die van mais. En de winst op pinda's per acre is bijna 12x zo hoog. Het verschil zit 'm in de noodzaak om kunstmest te gebruiken (voor mais wel, voor pinda's niet nodig). Waarom niet meer mensen dan gewoon pinda's verbouwen en de mais inkopen bij anderen? "We Malawians don't think much, we just run for maize, our staple food. Just as everybody else does." Een kwestie van navolging dus.

woensdag 17 december 2008

Thuis

De Messiah van Händel klinkt hier in Malawi ook prachtig in ons huis. "And who may abide the day of His coming..." Het is vreemd om deze 'kerstmuziek' te horen terwijl het ongeveer dertig graden is. Gek dat kerst met winter lijkt samen te hangen. Nu proberen we als gezin op een andere manier ons op kerst voor te bereiden. 's Avonds na de maaltijd steken Thomas en Martijn samen de adventskaarsen aan en zingen we adventsliederen.

  IMGP4100
  Een Malawiaans kersttafereel

We realiseerden ons dat we nu tien weken hier zijn. Ondertussen hebben we ook echt steeds meer het gevoel dat dit ons thuis is en dat dit onze plek is. En ik bedacht me deze week terwijl ik 's morgens naar het ziekenhuis in Mzuzu reed dat er allerlei kinderherinneringen bovenkomen: de speciale geur als het geregend heeft, het geluid van de krekels 's avonds, het zingen in de kerk, het landschap met de rode aarde, waar nu groen doorheen begint te komen. Toch een beetje thuiskomen.

Ook aan Thomas merken we dat dit nu thuis wordt. Hij kan weer als vanouds lekker spelen. Hij heeft het er gewoon druk mee. Hij wil timmeren, aarde omploegen, bezemen. Wat een verademing. Hij praat nog wel vaak over het "Oude Nederland". Marije weet niet anders dan deze plek in Malawi. Hier heeft ze leren kruipen, zitten en nu ook zelf optrekken tot staan.

Deze week ben ik begonnen op de kinderafdeling. Ik vond het soms erg zwaar en het zien van ernstig zieke kinderen raakte me erg. Daarbij is het vaak niet goed mogelijk om te bepalen wat ze hebben, dus krijgen ze allemaal een cocktail van kinine en antibiotica (en soms ook nog anti TB en antiretrovirale middelen). Daarna wordt er soms nauwelijks meer naar ze omgezien. En als je zelf het gevoel hebt dat je machteloos bent, is het soms makkelijker om maar niet meer te gaan kijken. Ik moet nog een goede manier vinden om betrokken te zijn en me echt voor patiëntjes in te zetten, maar toch ook een soort professionele afstand te bewaren, en soms te accepteren dat er niet meer mogelijk is. Ik merkte wel dat het effect had als je wat vaker bij een kind gaat kijken of zegt dat je later op de dag nog terugkomt. Dan wil de verpleging zich er ook meer voor inzetten. En wonder boven wonder knapten een aantal kinderen die ik eigenlijk al had opgegeven toch op. Dan is het toch ook wel heel dankbaar werk.

In de middagen gebeurde er niet zoveel en vluchtte ik soms naar de theatre (de operatiekamer) om daar nog wat bij te leren. Met de chirurgen kan ik het goed vinden en ik merk nu al dat dat handig is met het oog op doorverwijzingen vanuit Ekwendeni.

  DSCN2838
  Anneke met een collega in het ziekenhuis in Mzuzu.

Martijn heeft zijn eerste opdracht vandaag afgeleverd: een voorstel voor een strategic planningsproces voor de HIV/AIDS-afdeling van de kerk. Goed om naast al de werkzaamheden in en om het huis ook aan iets inhoudelijks toe te komen (al moest hij het meestal van de avonden hebben).

 

PS: Dit bericht werd geschreven op 12 december 2008, maar terwijl we daarmee bezig waren, viel de internetverbinding uit. Die kwam vandaag, 16 december 2008, pas terug.

vrijdag 5 december 2008

Weer beter

Terwijl de eerste echte regen van dit regenseizoen hier in Ekwendeni met bakken uit de hemel valt, het water onze keuken inloopt en Frederick, onze watchman, meldt dat hij morgen zijn mais gaat planten, typ ik nog even snel een berichtje voor ons weblog.

Vandaag hielden we als gezin na het avondeten een oeroude Hollandse traditie in ere en vierden Sinterklaas met elkaar. Met dank aan het improvisatietalent van hulpsint Anneke die uit verschillende winkeltjes in Mzuzu allerlei kleine handige cadeautjes had weten te organiseren. Thomas kon er maar niet over uit dat Zwarte Piet pepernoten door de deur naar binnen gooide. Hij at vervolgens een hele bak Engelse drop op.

Dat om te illustreren dat hij qua eetlust weer helemaal hersteld lijkt van zijn malaria. Daar zijn we heel dankbaar voor. In je kinderen ben je toch het kwetsbaarst, merken we. Dank ook voor al het meeleven dat we mochten merken naar aanleiding van zijn ziek-zijn. Bijzonder om te weten dat er overal op deze wereld voor ons wordt gebeden. We voelen ons daardoor gedragen.

Hieronder nog een paar foto's en een nieuwe video van Marije.

  IMG_0425
  Thomas kon door de malaria pas woensdag weer een beetje zelf spelen.
  IMGP4056
  Marije heeft haar schoen ontdekt.
  IMGP4070
  Sinterklaas heeft een mand met cadeautjes gebracht.