maandag 25 mei 2009

De verkiezingen zijn gelukkig rustig verlopen

“Peaceful elections. Yes, we can!” is een sticker die je op veel auto’s ziet geplakt deze dagen. Gelukkig is deze oproep/wens in vervulling gegaan: de verkiezingen van vorige week zijn rustig verlopen.

Op de dinsdag de 19e zijn wij ‘s middags bij het dichtstbijzijnde stembureau langsgelopen om poolshoogte te nemen. Het zag er allemaal kalm en goed georganiseerd uit: mensen stonden rustig in de rij te wachten op hun beurt. Ik sprak kort een politieagente die mij wist te melden dat de opkomst hoger was dan de vorige keer in 2004. “Waarschijnlijk vanwege goede educatie van de kiezers”, voegde ze er ongevraagd aan toe, “mensen weten nu dat het belangrijk is om te stemmen”. En zo vroeg mij of ik misschien één van de “international observers” was. Ik heb maar eerlijk gezegd dat wij gewoon in de buurt wonen.

Nog even kort iets over “kiezerseducatie”: voorafgaand aan de verkiezingen zijn hier vele organisaties – waaronder de Church&Society afdeling van onze kerk – actief geweest om in de dorpen mensen uitleg te geven over de verkiezingen en over de stemprocedure (hoe werkt het stembiljet, wat moet je doen in het stembureau, etc). Daarnaast werden vrijwilligers opgeleid om op de dag van de verkiezingen de gang van zaken rondom het stemmen en het stemmentellen te observeren.

Ik begreep van gesprekken met mensen in Ekwendeni dat de vorige verkiezingen en op meerdere plek sprake geweest was van allerlei onregelmatigheden: campagne-autos die gewoon hun verkiezingsleuzen bleven laten rondschallen ook al moesten alle campagne-activiteiten 48 uur van te voren stoppen; partijleden die zich bij stembureaus posteerden om kiezers om te praten; en zelfs intimidaties van kiezers door medewerkers van de stembureaus. Van dat alles leek nu geen sprake.

De verkiezingen zijn dus goed verlopen. En de uitslag was ook gunstig voor het noorden van Malawi: de zittende president – Bingu wa Mutharika – heeft gewonnen. Met ruime meerderheid. Bovendien heeft zijn partij ook een ruime meerderheid in het parlement behaald. De oppositie is in feite min of meer weggevaagd. Ik begreep dat hij zo’n 114 van 193 zetels heeft weten te bemachtigen. De twee belangrijkste oppositiepartijen volgen op grote afstand: respectievelijk 25 en 17 zetels... En inmiddels zijn allerlei onafhankelijke kandidaten aan het overlopen naar de presidentspartij.

Ik ben benieuwd waar het heen zal gaan. Zonder oppositie regeren is meestal niet gezond. Hoe zal de president hiermee omgaan? De vorige president probeerde aan het einde van zijn tweede termijn een grondwetswijziging door het parlement te duwen om zichzelf een derde termijn te geven. Dat werd toen tegengehouden omdat er een gezonde oppositie was. Maar met de huidige samenstelling zou een dergelijk voorstel het heel goed wel kunnen halen.

Kortom, de komende jaren blijven onverwacht toch nog spannend. Weet de president zoveel macht te paren aan evenzoveel integriteit?

vrijdag 15 mei 2009

Volgende week verkiezingen: bidden voor uitblijven van geweld

Volgende week dinsdag 19 mei 2009 zijn hier presidents- en parlementsverkiezingen. Die krijgen hier uitgebreid aandacht in de kerk, op de straat en in de media. Overal zien we mensen in t-shirts van hun favoriete partij lopen. Dagelijks zijn er verkiezingsbijeenkomsten en komen parlementskandidaten langs om stemmen te winnen. Die bijeenkomsten trekken veel mensen, omdat er altijd veel ‘goodies’ worden uitgedeeld: variërend van posters en (partij) t-shirts tot maaltijden en geld. Officieel mag dat (stemmen kopen) niet, maar als iedereen het doet…

Voor het presidentsschap hebben zich vele kandidaten gemeld, maar uiteindelijk gaat de strijd tussen de zittende president dr. Bingu wa Mutharika en de kandidaat van het monsterverbond tussen de twee grootste oppositiepartijen, John Tembo. Hier in het noorden hoopt iedereen dat “Bingu” gaat winnen. De mensen zijn erg te spreken over zijn beleid van de afgelopen jaren. Hij heeft de economie uit het slop weten te trekken en is ook vele malen minder corrupt dan zijn voorganger. Ik schrijf “vele malen minder” omdat ook nu uiteraard in de media hardop vragen worden gesteld over de financiering van Bingu’s nieuwe landgoed in zijn geboortestreek: kon dat allemaal van zijn presidentssalaris? Maar goed, in vergelijking met de vorige president doet hij het stukken beter.

Wat mij persoonlijk verbaast is dat de meeste van de serieuze presidentskandidaten een verleden hebben in het gevolg van de eerste president van Malawi, die feitelijk alleenheerser/dictator was van 1964 tot 1994. De huidige oppositiekandidaat John Tembo was zelfs zijn rechterhand. Hij wordt nog steeds geassocieerd met martel- en moordpraktijken uit die periode. Toch kan hij gewoon meedingen naar het presidentschap. Hetzal zelfs best spannend worden, want Tembo heeft veel aanhang in het bevolkingsrijke midden van het land.

Wat mij ook verbaast is dat de meeste kandidaten ruim boven zeventig zijn (Bingu is 75, Tembo is 76). “Waarom schuiven partijen geen jongere kandidaten naar voren?”, vraag ik geregeld. Maar dat blijkt dan een zeer on-Malawiaanse gedachte: ouderen houden hun gezag en positie en zolang zij leven hoeft geen enkele jongere in de partij de illusie te hebben dat hij of zij een kans zou maken om kandidaat te worden. Het fenomeen van oudere leiders die aan de macht blijven zie je overigen terug in vele landen in Zuidelijk Afrika: dezelfde mensen die als jongeren streden in de onafhankelijksstrijd van de jaren zestig vormen nog steeds de politieke elite van nu. Zie Zuid-Afrika: Jacob Zuma (67) was al vanaf de jaren zestig actief in het ANC. Zie Zimbabwe: Mugabe (85) werd al in de jaren zestig leider van de Zimbabwaanse tegenhanger van het ANC. Zie Zambia: de huidige president Banda (72) bekleedde in de jaren zestig ambassadeursposities binnen de onafhankelijksheidsbeweging.

Belangrijkste zorg voor de meeste mensen is overigens niet eens de einduitslag, maar het al dan niet uitblijven van geweld na de bekendwording ervan. Vorig jaar rondom de Amerikaanse presidentsverkiezingen werd hier in de kranten vol lof geschreven over de reactie van McCain op Obama’s overwinning. “Daar kunnen we in Malawi veel van leren”, zeiden mensen, “laten we hopen dat het onze verliezende presidentskandidaten ook eens lukt om te reageren met felicitaties en oproepen tot steun in plaats van met beschuldigingen en verbaal geweld.”

Na de vorige verkiezingen in 2004 zijn er doden gevallen bij rellen – al was er nergens sprake van grootschalige geweldpleging. Dat wordt ook nu niet verwacht, maar toch merk je dat het een punt van zorg is voor iedereen. Al maanden wordt hier elke zondag gebeden voor rustige, geweldloze verkiezingen. Dat zegt wel iets.

Wij bidden mee en realiseren ons destemeer dat het niet gewoon is dat verkiezingsgeweld in Nederland eigenlijk ondenkbaar is. Wie in Nederland verwacht nu een journaalopening als “De verkiezingen zijn in het hele land rustig verlopen”. Natuurlijk verlopen ze rustig; we maken ons alleen zorgen over de opkomst. En in hoeveel kerken is er al voor de verkiezingen van het Europees Parlement gebeden? Laat staan dat er gebeden is voor het uitblijven van geweld… Maar feit is dat op heel veel plekken in deze wereld vrede nooit gewoon is.

zaterdag 9 mei 2009

Stress…

Bijna van de één op andere dag ben ik de enige arts in het ziekenhuis. Eén van de twee Malawiaanse artsen zou tot het eind van april werken en vorige week hoorden we dat de ander, de ziekenhuis directeur, ook diezelfde week weg zou gaan. De eerste heeft zich nog drie keer bedacht, maar uiteindelijk is hij nu toch echt weg. Hij kon bij een groot onderzoeksproject 3x zoveel verdienen…

Een aantal mensen ging ervan uit dat ik nu automatisch de nieuwe ziekenhuisdirecteur zou worden of op zijn minst in het management-team zitting zou nemen. Maar ik kan in 3 dagen natuurlijk niet doen wat normaal drie artsen doen. Bovendien wil ik er ook voor Thomas en Marije kunnen zijn. Kortom, ik heb aangegeven dat ik best een aantal extra taken op me wil nemen die in het verlengde liggen van het medische werk: het maken van het dienstenrooster, het coördineren van het bijscholingsonderwijs en het bestellen van medicijnen. Voor de bredere managementtaken (personeel, financiën en beleid) zal echter iemand gevonden moeten worden.

Gelukkig werd dat geaccepteerd, maar daarmee was die andere persoon nog niet gevonden… En dus blijven nu veel dingen liggen en worden besluiten uitgesteld. Dat geeft me dan alsnog stress. Plus het feit dat ik er niet van hou om in situaties te werken waar dingen niet duidelijk zijn geregeld.

Kortom, meer dan ooit in de afgelopen maanden ben ik als ik thuiskom nog aan het denken over het ziekenhuis.

Gelukkig blijven de vier clinical officers - HBO-artsen – gewoon het merendeel van het medische werk doen. Daar hoef ik me niet veel zorgen om te maken.

Alhoewel… Juist deze afgelopen twee weken waren er op de verlosafdeling een aantal hele moeilijke situaties. Dan word ik er toch als arts bijgeroepen, ook al is het niet mijn eigen afdeling. Als het moeilijk wordt kijkt iedereen toch naar de arts, naar mij, voor een beslissing. Voor mijn gevoel gaat het dan om keuzes tussen leven en dood van moeder en kind. Wanneer beëindig ik de zwangerschap bij een zwangerschapsvergiftiging, terwijl ik weet dat de tweeling nog geen levenskansen heeft? Ga ik een keizersnee doen bij iemand die stervende lijkt om haar kind te redden, terwijl clinical officers en verpleegkundigen letterlijk hun handen er vanaf trekken en weglopen? Op dat moment baden we als klein overgebleven team met z´n drieën om wijsheid. Dat gaf rust. Het kind heeft het overleefd. De moeder leeft ook nog, hoewel haar prognose heel slecht blijft.

Met de kinderen gaat het gelukkig erg goed deze laatste twee weken. Thomas is vaak echt geïntereseerd wat wij doen. Waarom moet je naar het ziekenhuis? Moet je mensen beter maken? Papa, waarom moet je naar LISAP (de HIV/AIDS afdeling)? Wat ga je daar doen? Ik had een keer uitgelegd dat Martijn mensen hielp met dingen die ze moeilijk vonden. Wat snappen de mensen dan niet?

Marije speelt heerlijk, en kijkt zelfverzekerd de wereld in. In eten blijft ze kieskeurig en ze blijft dan ook gewoon klein voor haar leeftijd.