En dan wordt er ineens geschoten…

Vanavond kwam Mr. Longwe, onze watchman, later dan gebruikelijk. Ik belde hem om te vragen of er iets was. Hij zei dat hij er bijna was. Toen hij aankwam vertelde hij dat hij was omgelopen omdat er een opstootje was bij het kantoor van de regeringspartij bij de markt in Ekwendeni. Een grote groep was bezig stenen door de ruiten te gooien. Even later hoorden we vanaf de kant van Mzuzu politie-autos aankomen rijden met sirenes aan, een paar seconden later hoorden we geweerschoten…

Een onwerkelijk gevoel. Het klinkt als vuurwerk, maar je weet dat het dat niet is. Wat moet je doen? We hadden al gehoord dat het kon overslaan naar Ekwendeni. Want vandaag stond Malawi en met nadruk ook Mzuzu in brand. Mzuzu was vandaag een plek van gevechten tussen anti-regerings demonstranten en (in eerste instantie) politie en (later) leger. 7 tot 11 mensen zijn omgekomen. Vanavond tijdens de gebedskring vertelde één van de leden dat ze voor het eerst van haar leven traangas had gevoeld. Ze was aan het begin van de ochtend op de markt in Mzuzu inkopen aan het doen voor een begrafenis waar ze heen moest, toen de politie met hoge snelheid kwam aanrijden en traangasgranaten begon te gooien. Grote paniek volgde. Rennende moeders met kleine baby’s op hun rug. Een paar honderd meter verder hadden demonstranten zich verzameld in afwachting van de start van de geplande vreedzame landelijke demonstraties. Die demonstratie was gisteravond laat op de valreep verboden, maar dat verbod was aangevochten bij de Hoge Raad. Men zat rustig te wachten op de uitspraak en het startsein, maar plotseling kwam de politie en begon met traangas de menigte uiteen te jagen. Toen sloeg de vlam in de pan.

We wisten dat er demonstraties gepland stonden. Ik schreef erover. Maar niemand wist of ze echt door zouden gaan. Nu blijkt dat de vlam in de pan is geslagen in het hele land. De demonstraties zouden plaats vinden in de 4 grote steden: Mzuzu, Lilongwe, Blantyre en Zomba. Er blijkt nu op veel meer plekken te zijn gedemonstreerd. Van Noord tot Zuid: Chitipa, Karonga, Rumphi, Mangochi, Balaka. In Mzuzu en Lilongwe begonnen als eerste rellen. Aanvankelijk gericht tegen de gebouwen en autos van de regeringspartij: die gingen in vlammen op. Later begonnen in de chaos de eerste plunderingen, aanvankelijk gericht tegen de vele Chinese winkels maar later ook breder. Allerlei opportunisten buitten de situatie uit voor hun eigen voordeel.

Ik zou vanmiddag een vergadering hebben in Mzuzu. Toen ik de eerste berichten over het geweld las ben ik gaan rondbellen. Verschillende mensen schatten de situatie verschillend in. Sommigen meldden dat Mzuzu rustig was, terwijl ik op Twitter las dat de weg tussen Mzuzu en Ekwendeni afgesloten was met brandende autobanden en dat er in de stad werd geschoten. Ik belde een predikant die onderweg was vanuit het zuidwesten naar onze vergadering in Mzuzu. Hij wist nog van niets. Later in de ochtend kwam hij bij de rand van Mzuzu. De laatste 5 km moest hij lopen, want de bus ging niet verder. Hoe dichter hij bij het centrum kwam, hoe meer schoten hij hoorde. Hij zag mensen met geplunderde goederen wegrennen.

Terwijl op steeds meer steden de vlam in de pan sloeg, hield de president een ‘public lecture’ over de problemen in het land. Een lezing met gelegenheid tot vragen. Maar niemand behalve de genodigden luisterde. Mensen willen niet naar de president luisteren, ze willen dat hij naar hen luistert.

Helaas werden demonstraties dus niet vreedzaam maar zeer gewelddadig. En dan moet je ineens aan Thomas en Marije uitleggen waarom er wordt geschoten op een paar honderd meter bij ons vandaan. En ineens vertel je ze dat ze gewoon rustig moeten gaan slapen, terwijl je zelf stijf staat van de adrenaline. Gelukkig slapen ze nu ook gewoon. En gelukkig is het weer rustig in Ekwendeni. Er klinken geen schoten meer. Maar Anneke heeft vanavond wel dienst en is een paar minuten geleden opgehaald omdat ze iemand met een schotwond in zijn dijbeen moet gaan helpen…

En wij dachten tijdens onze opleiding in 2008 nog wel dat de cursus Basic Safety wel een beetje ‘over the top’ was voor Malawi…

Voor Anneke werd opgehaald was ik net terug van een korte gebedskring. We baden voor het land en voor de getroffenen. Ik hoorde dat een collega uit Mzuzu die ik best goed ken voor haar ogen 2 jongens doodgeschoten had zien worden. Gewoon in de straat voor het Synode-kantoor waar ik bijna dagelijks kom. De winkels waar ik boodschappen doe zijn leeggeplunderd. Wat gaat er gebeuren morgen? Hoe moet het verder? Weet iemand het? De rust moet terug. Dat eerst. En er moeten dingen veranderen in de manier van werken van de regering. Maar gaat dat gebeuren? Morgen weer een spannende dag.

PS In Nederland is het bericht inmiddels ook doorgedrongen: http://www.refdag.nl/nieuws/buitenland/protesten_tegen_bewind_president_malawi_1_577799

BBC heeft uitgebreidere berichten http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-14217148

En de meeste details en fotos zijn te vinden op twitter (#malawi) en facebook (http://www.facebook.com/pages/Towards-Malawi-Elections-2014/139018072837940?sk=photos)