Alphacursus met ziekenhuislakens en cola

Op de tafels liggen een paar half versleten ziekenhuislakens, om het een beetje gezellig te maken. Dat heeft de secretaresse zelf bedacht. Zij is één van de enthousiaste deelnemers van de alphacursus die we drie weken geleden in het ziekenhuis zijn gestart.

Ik vond het best spannend. Hoe zouden de reacties zijn op deze Engelse cursus over het christelijk geloof. Iemand merkte van te voren als grapje op: “Wij weten wel wie Jezus is, waarom dan nog een cursus?” Maar hij kwam wel.

Om kwart voor één druppelen een aantal mensen binnen. De groep is heel gemêleerd. Schoonmaaksters, verschillende managementleden, studenten en een enkele verpleegkundige. We bekijken de cursus van Nicky Gumbel op de DVD.  Enerzijds is de cursus heel “Brits”. Maar de voorbeelden die genoemd worden vinden we ook hier aansprekend. Bijvoorbeeld de illustratie van de rechter die zijn oude vriend moest veroordelen maar vervolgens zelf de cheque uitschreef om de schuld van zijn vriend af te lossen. In kleine groepjes praten we nog even door. Aan het eind drinken we met elkaar een flesje cola of fanta. Dat valt altijd in goede aarde.

“Mag ik de dvd lenen?” vroeg vandaag één van de deelnemers “Ik wil dit zo graag met mijn vrouw delen.” Hoewel bij veel mensen thuis de televisie de hele dag aanstaat en televisiedominees hun preken afsteken, spreekt dit toch aan omdat het anders is.

De secretaresse van de tafelkleedjes vertelde me dat ze alle bijbel teksten die naar voren kwamen had opgeschreven en ze thuis verder ging bestuderen. Ze zei dat ze echt merkte dat ze groeide in geloof. Daar word ik heel blij van.

Aanraking

“Was mijn aanraking maar genoeg om iemand te genezen…”. Dat wenste ik de afgelopen weken regelmatig. Er waren zoveel ernstig zieke patiënten bij wie we machteloos stonden. Ik hoorde en voelde een kind zijn laatste adem uitblazen. Ik zag een man met HIV, die gestopt was met zijn medicijnen na een gebedsdienst. Nu was hij terminaal. Tien minuten nadat ik hem gezien had werd ik weer geroepen, nu om zijn overlijden te bevestigen.

En toch, een aanraking alleen al betekent veel voor mensen. Een tijdje geleden vroeg een collega van mij of ik zijn vader wilde zien. Hij was de laatste weken niet zo lekker. Ik heb hem gezien, naar hem geluisterd en hem onderzocht. De medicijnen die hij kreeg heb ik iets verhoogd. Die nacht werd ik gebeld dat deze man was overleden. Ik kon er een tijd niet van slapen. Had ik iets gemist?

Een paar weken later ging ik op condoleance bezoek bij die collega. Hij vertelde me dat zijn vader het zo had gewaardeerd dat ik hem had gezien. Hij vertelde anderen dat ik hem overal had aangeraakt waar hij pijn had. Hij voelde zich beter. En toch overleed hij die nacht….

Het bepaalt me heel sterk bij mijn eigen grenzen. Ik heb ben God niet. Ik geloof niet dat ik de gave van genezing heb. Maar ik kan wel andere dingen doen: mensen zien, aandacht voor ze hebben, ze goed onderzoeken, behandelingen die hier mogelijk zijn geven en een enkele keer met ze bidden.

En dan blijft het een prachtig beroep om te zien dat de meeste mensen wel beter worden. En dat veel mensen echt heel dankbaar zijn. God dankbaar zijn. 

Gelukkig zijn er in de afgelopen maanden wel heel veel nieuwe collega´s bij gekomen in het ziekenhuis om te zorgen dat we de patiënten zo goed mogelijk helpen. Het afgelopen half jaar waren twee collega-artsen vertrokken, de één definitief, de ander voor anderhalf jaar. In december kwam een nieuwe Malawiaanse collega-arts, dr. Chihana, terug van haar specialisatie in Zuid-Afrika. Zij is gynaecoloog en is nu de medisch directeur van het ziekenhuis. Het is heel fijn om weer een collega te hebben.

Deze maand werken ook een internist uit Canada en een andere arts die ons HIV programma begeleidt fulltime in ons ziekenhuis. Zij helpen mee met het zien van patiënten en met het begeleiden van de 8 medische studenten (uit Malawi en Engeland) die we nu hebben.

Vorige week zijn ook Jaap en Aukje Oosterom met hun kinderen Sarah, Davida en Juda aangekomen. Jaap is een huisarts die hier een jaar komt meewerken. Aukje is orthopedagoog en zal ook aan verschillende programma’s in en buiten het ziekenhuis mee kunnen werken.

Overigens komt het aantal Nederlandse kinderen in Ekwendeni door de komst van de fam. Oosterom op 10! Volgende week hoopt er een nieuwe Nederlandse juf aan te komen. Thomas en Marije zullen beiden 2 dagdelen met de Nederlandse school meedoen en verder gaan ze ook nog naar hun Malawiaanse school. Ze genieten wel heel erg van zoveel vriendjes met wie ze hun eigen taal kunnen spreken.

“Mamma maakt zieke mensen beter, pappa het ziekenhuis…”

Deze volzin rolde vandaag uit de mond van Marije. Uiteraard een uitspraak vol jeugdige ouder-overschatting uit het genre “mijn vader is de sterkste van de hele wereld”. Tegelijk vat het wel goed samen waar we de afgelopen tijd druk mee zijn geweest.

	Partners en andere afgevaardigden in de conferentie-zaal in Ekwendeni Hospital

De afgelopen twee maanden ben ik (Martijn) bezig geweest met het nieuwe beleidsplan voor de afdeling gezondheidszorg van de kerk (waar 3 ziekenhuizen onder vallen). In dat kader was begin november een 3-daagse conferentie georganiseerd voor alle internationale partners. Het was niet voor het eerst dat ik een dergelijke conferentie moest leiden, maar het was wel voor het eerst dat ik het moest doen met een groep donoren erbij. En dan ook nog kritische donoren. Want de ziekenhuizen – en dan met name Ekwendeni – zijn de afgelopen jaren door een hele moeilijke tijd heengegaan. Donoren zijn nauw betrokken geweest bij het zoeken naar oplossingen voor de crises, maar ze werden in de afgelopen twee jaar vaak teleurgesteld in het gebrek aan communicatie en het (vermeende) gebrek aan daadkracht van het toenmalige management.

Nu zijn er sinds mei dit jaar op een aantal posten nieuwe leidinggevenden benoemd, inclusief een nieuwe “directeur gezondheidszorg” waaronder nu alle 3 de ziekenhuizen vallen. Die zijn daadkrachtig aan de slag gegaan met vernieuwingen op allerlei fronten, onder andere dus ook met een nieuw meerjaren-beleidsplan. De conferentie was bedoeld om de partners en donoren de plannen uit te leggen en hun steun te vragen.

Maar in feite was het belangrijkste onderliggende doel van de conferentie om het vertrouwen terug te winnen. Vertrouwen aan beide kanten.

Dat betekende voor mij dat ik in de inhoudelijke besprekingen ruimte moest creëren voor het herstellen van relaties. Dat was nieuw voor mij en ook wel spannend.

Ik ben dankbaar voor de manier waarop de conferentie is verlopen. We waren bij elkaar met zo’n 50 mensen, waaronder 12 vertegenwoordigers van internationale partners, vertegenwoordiging van het ministerie van gezondheidszorg, het dagelijks bestuur van de kerk, en natuurlijk mensen vanuit de ziekenhuizen. Gedurende de drie dagen groeide een gezamenlijk begrip van de stappen die gezet moeten worden in de komende jaren en de prioriteiten daarin. De sfeer was open en positief, ook al werden er soms harde noten gekraakt.

Als ik terugdenk aan de driedaagse, staan een aantal prachtige beelden als blijvende herinneringen op mijn netvlies:

1. Bijbelstudie
Ik zie de deelnemers die met elkaar in kleine groepen geanimeerd in gesprek zijn een bijbelgedeelte en samen zoeken naar kernwoorden voor sleutelthema’s. We begonnen elke dag met een uur à anderhalf uur bijbelstudie over een relevant thema: “Waarom is de kerk betrokken bij gezondheidszorg?”, “Wat zegt de bijbel over leiderschap?”, “Wat zegt de bijbel over partnership?”. Achteraf gezien was dit heel belangrijk. Het bracht de deelnemers terug bij de gezamenlijke inspiratie, bij de kern dat we samen, als kerken en christenen wereldwijd, geroepen zijn om de zieken en de zwakken te dienen. Als tekenen van Gods komende rijk.

Beleid maken kan heel snel een ‘technisch’ proces worden waarin we vooral onze professionaliteit, kennis en expertise naar voren laten komen. Maar we doen ons werk niet als elke willekeurig andere organisatie. We doen dit werk als kerk. Hoe kleurt dat onze keuzes, onze prioriteiten? Het zorgde ervoor dat

	Partners worden geinterviewd.

2. Luisteren naar elkaar
Ik zie mezelf aan het eind van dag 1 voor de groep staan. Ik vraag de Malawiaanse deelnemers: “Wat hebben jullie gehoord? Wat zeggen de partners over ons?”. De spanning in de zaal is voelbaar. Zojuist hebben de vertegenwoordigers van de ziekenhuizen de uitkomsten gepresenteerd  van hun interviews met de internationale partners. Ik had ze aan het begin van de middag in twee-aan-twee gekoppeld aan de partners. Met een vragenlijst over wat goed was gegaan in het verleden, maar ook wat de diepste zorgen van de partners waren.

Met zweet op mijn rug probeer ik nu de pijnpunten eerlijk en open op tafel te krijgen. We konden natuurlijk wel voortdurend vriendelijk blijven kijken naar al de punten van kritiek die op de flipover stonden, maar er moest toch ook gelegenheid zijn om de gevoelens bij de woorden over te laten komen? En van onze kant moesten wij toch laten zien dat we echt gehoord en begrepen hadden wat de partners zeiden. Ik ben nog steeds heel dankbaar dat mijn Malawiaanse collega’s op dat cruciale moment op durfden staan en naar aanleiding van mijn vraag durfden uit te spreken – waar hun bazen en de kerkleiding bij waren – waar ze hadden gefaald en waar dat wat hen betreft aan had gelegen. Wat volgde was een open en eerlijk gesprek over frustraties over en weer, waarbij de toon toch altijd constructief bleef.

3. In de spiegel kijken
Ik zie de algemeen secretaris van de kerk omgekeerd op zijn stoel zittend de partners toespreken: “Wat ons betreft zijn jullie teveel gericht op het zakelijke ten koste van de relatie. Als we met z’n allen het gezamenlijk optrekken zo cruciaal vinden voor de relatie, dan moeten jullie hier niet alleen maar komen om projecten te evalueren, lijstjes af te vinken en financiële verslagen door te nemen. Dan moet er tijd zijn voor een gespek over het leven, over de dingen die ons motiveren. Dan moet er tijd zijn voor bijbelstudie. Plan je bezoeken daarop.” Hij slaat de spijker op de Westerse koppen. We praten over partnership, maar nemen vervolgens niet de tijd om relaties op te bouwen. Ik zie partners knikken en weet tegelijk dat het lastig zal zijn in de praktijk. De meesten van de aanwezigen hebben gezinnen en ze plannen hun veldbezoeken zo strak mogelijk zodat ze zoveel mogelijk partners in de beschikbare tijd kunnen ontmoeten. Toch is het goed om ons te realiseren welke compromissen we sluiten.

	Ekwendeni Hospital doet het heel goed in medische prestaties. Op deze grafiek is te zien bijvoorbeeld te zien dat de moedersterfte in het ziekenhuis ver onder het landelijk gemiddelde ligt.

4. Zelfvertrouwen
Tijdens de conferentie presenteerden we een analyse van de trends voor de medische en financiële presentaties voor Ekwendeni Hospital over de periode 2006-2012. Ik had daar met een aantal stafleden de weken ervoor hard aan gewerkt. Vanwege de financiële crisis had met name Ekwendeni geen goede reputatie. Maar met statistieken en analyses konden we laten zien dat dat onterecht was. Medisch gezien doet Ekwendeni het uitstekend. Financieel gezien bleek de crisis in 2008/2009 (14% verlies op een begroting van 745 duizend USD) grotendeels het gevolg van het meer-dan-normaal teruglopen van donaties van internationale partners en niet van mismanagement. Onze conclusie was: het personeel in Ekwendeni mag best met wat meer zelfvertrouwen naar buiten treden. Natuurlijk kan er van alles verbeterd worden, maar de basis is gewoon goed. Ik weet dat in elk geval Anneke blij was bij het zien van deze cijfers en bij het horen van de positieve indruk van de verbeteringen in het financieel management.

	Samen bespreken op welke gebieden de partners de plannen van de ziekenhuizen kunnen ondersteunen.

5. Toewijding
Aan het eind van de conferentie hield een vertegenwoordiger van Presbyterian Church in de USA, Frank Dimmock, een toespraak namens alle partners. Zijn eerste zin was: “Ik heb het even nagerekend: bij elkaar zijn we als partners hier met 250 manjaren aan samenwerking met de CCAP Synod of Livingstonia”. Dat vond ik één van de meest bijzondere uitspraken tijdens de conferentie. Het laat zien met wat een enorme toewijding en doorzettingsvermogen partners zich inzetten voor het werk van de ziekenhuizen. Het was al bijzonder dat al deze mensen 3 dagen uittrokken om met ons mee te denken. De 250 jaar lieten alleen maar zien dat dit onderdeel was van een nog veel langduriger betrokkenheid.

Bijzonder is dat: te weten dat we er niet alleen voor staan in onze strijd tegen HIV, tegen moedersterfte, tegen kindersterfte. Dat er via een diepe verbondenheid is met christenen wereldwijd. Die relatie heeft een veel diepere basis dan de succesvolle projecten die we samen doen. De basis is ‘de liefde van Christus drijft ons’. Dat is bemoedigend.

Op de laatste dag van de conferentie was ik aanwezig bij een uren-durende parallel-sessie van de partners waarin ze hun steun voor de verschillende onderdelen van het gezondheidswerk op elkaar afstemden. Ik was onder de indruk van hun bereidheid om hun vertrouwen uit te spreken in de nieuwe plannen er volop in mee te denken.

De dag eindigde in het donker. We hadden twee dagen op de generator gewerkt, omdat er geen ‘gewone’ stroom was. De generator dreigde nu oververhit te raken en die moest dus worden uitgezet. Bij het licht van zaklampen schreven we evaluaties en actielijsten. Een ‘reminder’ dat we toch echt in één van de armste landen van Afrika zijn. In Ekwendeni vergeet je dat soms.

Tijdens het afsluitende diner was iedereen blij en tevreden met de 3 dagen. Ik was vooral erg dankbaar dat het in zo’n goede harmonie was verlopen. Nu alleen nog de rapporten uitwerken, terwijl er nog een grote stapel vooruitgeschoven werk wacht…

Ontspannen

De week na de conferentie zijn we een lang weekend naar Nyika National Park (5 uur rijden ten noorden van Ekwendeni) geweest als gezin. Tot slot nog een paar foto’s daarvan:

	Gezinsportret op Nganda-peak, het hoogste punt van Nyika (2600 meter)
	Thomas had de laatste klim (200 hoogtemeters) zelf gedaan.
	‘s Avonds lekker rond het kampvuur
	En natuurlijk mooie dieren zien.

Chisomo

De moeder vroeg of we iemand wilden roepen die met haar kon bidden. Ze geloofde dat ze zou overlijden en eerlijk gezegd dachten wij dat ook. De evangelist kwam. Met het hele team stonden we om haar heen, baden we en dienden we haar ondertussen medicijnen, zuurstof en bloed toe. Daarna leek ze toch nog verder te verslechteren. Uren lang hebben van alles geprobeerd. Wonderlijk genoeg knapte ze later in de nacht op en leek ze vanmorgen stabiel. Wat een opluchting. De moeder was erg dankbaar en ik ook! Ze heeft haar kindje Chisomo genoemd. Dat betekent genade.

Naast haar ligt een vrouw die 3 liter bloed heeft verloren en ook heel hard bloed nodig had. Eerder had ik moeten kiezen wie van de twee het enige zakje dat op dat moment nog over was zou krijgen. Een moeilijke keus. Gelukkig lukte het om snel nog meer bloeddonors te mobiliseren. Ook zij knapt op na 4 zakken bloed.

Het ‘verloskunde-seizoen’ is weer begonnen en dat heb ik gemerkt. Zo’n negen maanden na kerst dient zich een geboortegolf aan. Jammer genoeg met enige complicaties. In drie dagen hebben we al 20 zakken bloed gebruikt op de verlosafdeling. Hopelijk is dat een uitzondering. Bijzonder is wel dat iedereen meewerkte: verpleegkundigen, studenten, de evangelist, het ok-team en het laboratorium personeel. En alle bloeddonoren die overal vandaan kwamen: studenten, kerkbezoekers, onze bijbelkring, collega’s en mensen die bij Martijn deelnamen aan een workshop. Bijzonder is ook dat de vier moeders die in een kritieke toestand waren het allemaal hebben overleefd. Dat was wel enig nachtwerk waard. God dank!

Ontspannende training

 

Ik ben even een middagje te gast bij een training voor mensen met een ongeneeslijke ziekte. Drie dagen bespreken ze hoe ze daarmee om kunnen gaan, zowel medisch, psychologisch als geestelijk. 27 patiënten en hun verzorgers zijn hiervoor uitgenodigd. Met behulp van een GZB donatie kunnen we deze cursusdagen organiseren.

Ik herken veel gezichten van mensen die ik in het ziekenhuis heb gezien. Bij sommigen moest ik zelf de diagnose stellen. Wat ben ik dan blij dat ik hulp in kan schakelen van onze palliatieve zorg verpleegkundige. Ook al kunnen we de ziekte niet genezen, we kunnen wel zorg, aandacht, geestelijke ondersteuning, praktische hulp en medicijnen zoals morfine bieden.

Ik zie een vrouw bij wie ik de vorige week een echo maakte en haar daarna samen met een verpleegkundige vertelde wat er aan de hand was. Aan het eind van het gesprek hebben we met elkaar gebeden. De vrouw bedankte ons en het leek bijna of ze opgelucht het ziekenhuis verliet. Wat gebeurt er op zo’n moment?  

Tijdens de training worden er veel vragen gesteld. Er wordt veel gelachen. Ik ben er verbaasd over. Het lijkt erop of de mensen even vergeten zijn welke zorgen er spelen. Even hebben ze herkenning. Ze genieten van een flesje cola die ze anders nooit krijgen. Momenten om vast te houden, ook voor mij.

Het ‘gewone’ leven herneemt zijn loop

Het was heerlijk gisteren (maandag) op onze onverwachte vrije dag (public holiday vanwege het einde van de Ramadan) als gezin op ontdekkingstocht te gaan in de omgeving van Ekwendeni. We hoorden van een prachtig riviertje en probeerden nu een nieuwe, kortere route vinden er naar toe. Bijzonder dat we op ongeveer twee kilometer afstand van ons huis toch weer nieuwe ontdekkingen konden doen. Bijzonder om even als gezin samen weg te zijn.

	Op ontdekkingstocht in Ekwendeni.
	Verkoeling bij het riviertje.
	O ja, dit kwamen we onderweg ook nog tegen. Auto’s gaan hier lang mee.

De afgelopen maand zijn we druk bezig geweest met ontvangen van bezoek. Daar hebben we natuurlijk erg van genoten. Allereerst de jongerengroep uit Delft. Deze groep van 19 jongeren en begeleiders heeft een enorme berg werk verzet, zowel hier als in de aanloop hiernaartoe. Ze hebben de mooie en moeilijke kanten van Malawi echt zelf ondervonden. Bijzonder dat onze thuisgemeente nu zoveel jongeren heeft die van zo dichtbij ons leven heeft gezien en in het werk hebben bijgedragen.

Daarna het bezoek van Wim-Pieter en Ellis. Dat was echt heel ontspannen, vertrouwd en bemoedigend. Wij en de kinderen hebben echt met volle teugen genoten.

	Wim-Pieter en Ellis
	Uiteraard werd er volop voorgelezen…

Gelukkig waren ze er nog toen Martijn vier dagen weg was om de synode van de kerk bij te wonen. Dat was een ervaring op zich met verkiezingen van nieuwe leiders voor de kerk. Martijn heeft hier ook weer verslag uitgebracht van zijn werk met de taakgroepen. Dit werd erg goed ontvangen.

Toen hij thuiskwam hadden we direct weer bezoek van Reynier en Willeke met hun gezin uit Nkhoma Hospital. Daar hebben wij in 2004 een stage gelopen. Er was heel veel om uit te wisselen en de tijd vloog om.

Thomas en Marije hebben nog twee weken vakantie. Ze spelen voortduren heerlijk in en rondom het huis. Samen, met Aron, Neelke en Lukas of met Maikel. Langzamerhand willen we wel weer met de Nederlandse school gaan beginnen.

Ondertussen ging en gaat het werk in het ziekenhuis en op de afdelingen van de kerk ook gewoon door. Het is nu ook weer goed om daarvoor genoeg aandacht te hebben.

	Vakantie: fietsen met Maikel.
	Vakantie: boekjes lezen.
	Vakantie: Spelen in je hut.
	Vakantie: lekker buiten rommelen met een stok.
	Ik heb altijd vakantie
	Woensdag is oliebollen-dag. Dan neemt Anneke verse oliebollen mee die de ondervoedingskliniek van het ziekenhuis verkoopt om wat extra inkomen te genereren.

Bezoek uit Delft

De afgelopen maanden zijn we druk bezig geweest met de voorbereidingen voor de komst van een groep jongeren uit Delft. Sinds 19 juli zijn ze in Malawi. Ze schrijven dagelijks een stukje op hun eigen weblog: www.malawi2012.nl

Hieronder een fotoverslag van de afgelopen tijd.

	Vrijdag: in de bus onderweg vanuit Lilongwe naar Ekwendeni
	Zaterdag: op de koffie bij ons in de tuin
	Zondag: na de dienst gelijk JV
	Zondagmiddag: genieten van het uitzicht boven Ekwendeni.
	Maandagmorgen: klaar voor vertrek naar de projecten.
	Rondleiding over het land waarvoor een business plan moet worden gemaakt. Met Bob op de treadle-pump (in gebruik voor irrigatie)
	Illustraties voor de zondagschool.
	Terug van interviews met straatkinderen.
	De eerste 10 lagen voor het nieuwe huis van mevrouw NyaMoyo
	Donderdag: workshop met experts van het ministerie van landbouw.
	Opening van het jongerenweekend.
	Groepsdiscussies over thema’s uit de bergrede.