Duwen en trekken aan nieuw beleid

Verwarring alom. Waren de voorstellen voor de wijzigingen in de kerkorde nu geaccepteerd of niet? De voorzitter van de taskforce Ministers & Leadership Training liep met een gezicht op onweer naar me toe. De bespreking was in Chitumbuka verlopen en de finesses had ik niet helemaal kunnen volgen. “Hebben we het nieuwe beleid er door gekregen?” vraag ik hem zodra hij bij me is. “Weet ik niet, het lijkt erop dat ze de coördinerend ouderling hebben geschrapt.” De teleurstelling spreekt uit zijn hele lichaamshouding. Hij pakt zijn papieren bij elkaar en loopt terug naar zijn zitplaats. Ik denk: “Dat kan toch niet waar zijn? Gestrand in het zicht van de haven?”

	Synode in vergadering in de kerk in Ekwendeni.

Een paar minuten later wordt de synode-vergadering geschorst voor lunch. Ik loop direct naar de Rev. Munthali en Rev. Nyasulu, deputy general secretary en de vice-voorzitter van de Synode, beide nauw betrokken bij de ontwikkeling van het voorgestelde beleid en de bijbehorende wijzigingen in de kerkorde. Zij zijn ook duidelijk geïrriteerd: heeft de voorzitter zijn bezwaren tegen ons voorstel doorgeduwd? Ze zijn er niet zeker over. “Waarom begon hij nu in eens over actieve en niet-actieve ouderlingen terwijl het gewoon over het quorum ging?” vragen ze zich af. “Kunnen jullie hem vragen om uitleg te geven wat nu besloten is?” vraag ik. “Gaan we direct doen.” beloven ze.

Ik ben op de Synode-vergadering van 2011. Sinds begin 2010 heb ik nauw samengewerkt met een taskforce die de praktijk van het pastorale werk van ouderlingen en diakenen moest evalueren en voorstellen moest doen voor verbeteringen. We hebben er twee jaar lang heel hard aan gewerkt: 200 ouderlingen en diakenen geïnterviewd, 24 consultatie-bijeenkomsten met meer dan 700 aanwezigen georganiseerd, achtergrondrapporten laten schrijven door onze Theologisch Hogeschool, enz. Vorige jaar hadden we tijdens de synode al een eerste voorstel gedaan voor nieuw beleid. Dat was toen behoorlijk ‘afgeschoten’. Nu kwamen we met een aangepast voorstel opnieuw naar de synode. De climax van maanden en weken intensief overleg.

Achtergronden
Waar gaat het om? Onze kerk heeft zo’n 170.000 belijdende leden, 26.500 ouderlingen en 13.500 diakenen. Ouderlingen worden voor het leven benoemd, maar velen worden naar verloop van tijd steeds minder actief. Door elk jaar nieuwe ouderlingen te benoemen, wordt het aantal actieve ouderlingen telkens weer aangevuld. Maar vaak krijgen nieuwe leiders in de gemeente geen of nauwelijks instructie over wat er van ze verwacht wordt. Ze kijken dan maar naar wat de anderen doen en aangezien die niet zo actief (meer) zijn, is het eindresultaat dat het pastoraat in veel gemeenten niet goed loopt.

Ons voorstel werkt een nieuw beleid voor ouderlingen en diakenen uit op basis van 4 principes/thema’s:

• Verkiezingen
  Ouderlingen en diakenen worden gekozen door de mensen uit hun wijksectie (tot nu toe werden nieuwe ouderlingen en diakenen benoemd door de kerkenraad, soms na voordracht uit de gemeente, maar dat is niet verplicht)
• Coördinatie
  In elke wijksectie wordt 1 coordinerend ouderling en diaken gekozen (omdat het ambt voor het leven is, kunnen in een wijk meerdere ouderlingen wonen, actief en minder actief. Nu is in elk geval één persoon verantwoordelijk voor coordinatie van het pastoraat)
• Verplichte training
  Elke nieuwe ouderling en diaken is verplicht een basiscursus voor ambtsdragers te volgen die in elke gemeente zal worden georganiseerd (nu hangt dit af van het initiatief en de voorkeuren van de gemeentepredikant)
• Verantwoording en ambtstermijnen
  Ouderling ben en blijf je voor het leven, maar in leidinggevende rollen kun je maximaal 2 keer 4 jaar actief zijn, daarna moet je er in elk geval 4 jaar ‘uit’ (nu kunnen mensen 20 jaar scriba zijn)

Het voorstel zat vol potentieel controversiële punten: verkiezingen, nieuwe posities, beperking van ambtstermijnen. Tijdens de Synode vergadering in 2010 waren we met name op het punt van de beperking van de ambtstermijnen zwaar onder vuur genomen. We hadden toen voorgesteld dat ouderlingen na 8 jaar ‘resting elder’ zouden worden. Als ‘resting elder’ mochten ze  nog steeds heel veel pastoraal werk doen, maar ze waren niet meer verantwoordelijk voor pastoraal werk in hun wijk en ze mochten niet meer stemmen in de kerkenraad.

Dat laatste lag zeer, zeer gevoelig, want “ordination for life” is voor de meeste CCAP-ers “heilig”. Eens een ouderling, altijd een ouderling. Dat kun je iemand niet ontnemen. Ouderlingschap is hier geen rol die je vervult voor een tijd, maar wordt deel van je identiteit, zoals gedoopt-zijn en belijdenis-doen.

	|Tijdens de schorsingen zie je overal groepjes gedelegeerden agendapunten voor- of nabespreken. En natuurlijk worden de laatste nieuwtjes en geruchten uitgewisseld.

Lobbyen vooraf
Onze nieuwe voorstel komt aan veel bezwaren tegemoet, maar in de laatste twee weken voorafgaand aan de Synode van 2011 vergaderen we als taskforce bijna dagelijks met verschillende groepering in de kerk om te komen tot een voorstel dat de kerkleiding zal durven presenteren, een voorstel dat op voldoende draagvlak kan regelen.

En zo had ik op de dag voor het begin van de Synode-vergadering het voorstel nog drastisch om moeten werken omdat de voorzitter van de Synode (onze voormalige buurman in Ekwendeni) ons voorstel op belangrijke punten toch niet wilde steunen. Samen met de taskforce-voorzitter heb ik toen in grote haast een alternatief voorstel ontwikkeld waarin de kern van ons eerste voorstel behouden bleef en tegelijk tegemoet gekomen werd aan de bezwaren.

Op vrijdagmiddag hadden we een voorpresentatie van onze plannen georganiseerd. Met geld uit het projectbudget hebben we kunnen regelen dat alle Synode-afgevaardigden een halve dag eerder komen, zodat we ruim de tijd hebben om ze de achtergronden bij ons voorstel heen te praten. Zo’n 80% van hen is aanwezig, een mooie opkomst. Helaas kunnen we de stukken pas ‘s avonds laat uitdelen om de copyshop van de kerk ons lelijk heeft laten zitten. Op zich wel een ervaring die ik niet snel zal vergeten: om 9 uur ‘s avond ga ik de slaapzalen van de plaatselijk middelbare meisjesschool (waar de gedelegeerden zijn ondergebracht en al bezig zijn om naar bed te gaan) af om kerkordewijzigingen uit te delen… De interesse is groot: velen beginnen gelijk, in of op hun bed, te lezen.

	Rev. Mvula bereidt zijn presentatie voor.

Presenteren
En nu is het dus maandag, het moment suprème. Om 11 uur, na de tea-break en één andere presentatie, mogen wij presenteren. Ik loop samen met Sangster Nkhandwe, tijdelijk voorzitter van de Planning Committee (soort Raad van Advies), en Rev. Henry Mvula, voorzitter van de taskforce, naar voren. Nkhandwe introduceert mij en ik krijg het woord om in een kleine 20 minuten de Synode bij te praten over de voortgang van de projecten voor het strategisch plan van de kerk.

Er zijn niet veel vragen. Alleen over onze financiële rapportages en over de noodzaak bijbelvertalingen in alle talen van het Noorden van Malawi te regelen. Na afloop krijg ik veel positieve reacties van mensen. Ze zijn erg enthousiast over het werk aan het strategisch plan. Het is leuk om dat te horen.

Onduidelijkheid
Gelijk na mijn verhaal is de beurt aan Rev. Mvula. Hij herhaalt in een paar minuten nog even kort de doelstellingen van het nieuwe voorstel. Vervolgens vraagt hij de voorzitter het nieuwe beleid en de kerkordewijzigingen voor te leggen voor discussie en acceptatie. Om de beurt staan de scriba en de plaatsvervangend scriba van de Synode op om zich uit te spreken voor het voorgestelde beleid. Ze werpen hun gewicht in de schaal. Mooi om te zien.

Vervolgens komt er een discussie op gang die zich concentreert op het punt van het “quorum”: hoeveel mensen moeten minimaal aanwezig zijn om een vergadering geldig te laten zijn. Ons voorstel wordt bekritiseerd. Men is het niet eens met ons voorstel om in de telling de coordinerende ouderlingen een aparte status te geven. “Hoe zeer we de bijdragen van voorzitters en secretarissen ook waarderen, als het gaat om stemmen zijn we uiteindelijk allemaal gelijk. Dat is onze presbyteriaanse traditie.” Gelijk hebben ze. 

Maar dan lijkt het mis te gaan. De moderator brengt de discussie namelijk nogal ambivalent tot een conclusie: “dus alles blijft zo als het is?” De zaal bromt instemmend. Maar voor velen blijkt het niet duidelijk hoever ‘alles’ in ‘alles blijft zoals het is’ gaat.

Blijven duwen
Tijdens de schorsing spreek ik buiten met de 2 notulisten. Volgens hen is het niet zo dramatisch: het beleidsplan is aangenomen op het punt van quorum na. Dat blijft zoals het is. Ik leg bij de lunch deze lezing voor aan de Synode-scriba. Hij beaamt: de coordinerend ouderling is “erdoor”, is deel van wat is aangenomen. Ik geef aan dat er onduidelijkheid is onder de gedelegeerden en ik suggereer dat het goed zou zijn als hij het uiteindelijke besluit nog een keer duidelijk formuleert na de hervatting van de vergadering.

Een tijdje later trek ik de stoute schoenen aan en spreek ook de synode-voorzitter aan over de onduidelijkheden. Ook hij bevestigt de lezing dat alleen het quorum-voorstel is verworpen. Hij belooft dat hij dat ook nog een keer zal zeggen tijdens de vergadering.

Ik vertel aan Rev. Mvula wat ik heb gehoord. Hijzelf voelde zich blijkbaar niet vrij om GS, moderator, etc aan te spreken over de onduidelijkheden. Hij leek gelaten en niet meer in staat om te vechten voor het beste eindresultaat. Maar het is toch gelukt: we hebben nieuw beleid voor ouderlingen en diakenen. Door de vertraging en de onduidelijkheid dringt het nog niet echt tot mij en de anderen door. Maar het blijft een bijzonder moment, de kroon op 2 jaar hard werken.

	Overzichtsbeeld van de Synode in vergadering.