Volgende week verkiezingen: bidden voor uitblijven van geweld

Volgende week dinsdag 19 mei 2009 zijn hier presidents- en parlementsverkiezingen. Die krijgen hier uitgebreid aandacht in de kerk, op de straat en in de media. Overal zien we mensen in t-shirts van hun favoriete partij lopen. Dagelijks zijn er verkiezingsbijeenkomsten en komen parlementskandidaten langs om stemmen te winnen. Die bijeenkomsten trekken veel mensen, omdat er altijd veel ‘goodies’ worden uitgedeeld: variërend van posters en (partij) t-shirts tot maaltijden en geld. Officieel mag dat (stemmen kopen) niet, maar als iedereen het doet…

Voor het presidentsschap hebben zich vele kandidaten gemeld, maar uiteindelijk gaat de strijd tussen de zittende president dr. Bingu wa Mutharika en de kandidaat van het monsterverbond tussen de twee grootste oppositiepartijen, John Tembo. Hier in het noorden hoopt iedereen dat “Bingu” gaat winnen. De mensen zijn erg te spreken over zijn beleid van de afgelopen jaren. Hij heeft de economie uit het slop weten te trekken en is ook vele malen minder corrupt dan zijn voorganger. Ik schrijf “vele malen minder” omdat ook nu uiteraard in de media hardop vragen worden gesteld over de financiering van Bingu’s nieuwe landgoed in zijn geboortestreek: kon dat allemaal van zijn presidentssalaris? Maar goed, in vergelijking met de vorige president doet hij het stukken beter.

Wat mij persoonlijk verbaast is dat de meeste van de serieuze presidentskandidaten een verleden hebben in het gevolg van de eerste president van Malawi, die feitelijk alleenheerser/dictator was van 1964 tot 1994. De huidige oppositiekandidaat John Tembo was zelfs zijn rechterhand. Hij wordt nog steeds geassocieerd met martel- en moordpraktijken uit die periode. Toch kan hij gewoon meedingen naar het presidentschap. Hetzal zelfs best spannend worden, want Tembo heeft veel aanhang in het bevolkingsrijke midden van het land.

Wat mij ook verbaast is dat de meeste kandidaten ruim boven zeventig zijn (Bingu is 75, Tembo is 76). “Waarom schuiven partijen geen jongere kandidaten naar voren?”, vraag ik geregeld. Maar dat blijkt dan een zeer on-Malawiaanse gedachte: ouderen houden hun gezag en positie en zolang zij leven hoeft geen enkele jongere in de partij de illusie te hebben dat hij of zij een kans zou maken om kandidaat te worden. Het fenomeen van oudere leiders die aan de macht blijven zie je overigen terug in vele landen in Zuidelijk Afrika: dezelfde mensen die als jongeren streden in de onafhankelijksstrijd van de jaren zestig vormen nog steeds de politieke elite van nu. Zie Zuid-Afrika: Jacob Zuma (67) was al vanaf de jaren zestig actief in het ANC. Zie Zimbabwe: Mugabe (85) werd al in de jaren zestig leider van de Zimbabwaanse tegenhanger van het ANC. Zie Zambia: de huidige president Banda (72) bekleedde in de jaren zestig ambassadeursposities binnen de onafhankelijksheidsbeweging.

Belangrijkste zorg voor de meeste mensen is overigens niet eens de einduitslag, maar het al dan niet uitblijven van geweld na de bekendwording ervan. Vorig jaar rondom de Amerikaanse presidentsverkiezingen werd hier in de kranten vol lof geschreven over de reactie van McCain op Obama’s overwinning. “Daar kunnen we in Malawi veel van leren”, zeiden mensen, “laten we hopen dat het onze verliezende presidentskandidaten ook eens lukt om te reageren met felicitaties en oproepen tot steun in plaats van met beschuldigingen en verbaal geweld.”

Na de vorige verkiezingen in 2004 zijn er doden gevallen bij rellen – al was er nergens sprake van grootschalige geweldpleging. Dat wordt ook nu niet verwacht, maar toch merk je dat het een punt van zorg is voor iedereen. Al maanden wordt hier elke zondag gebeden voor rustige, geweldloze verkiezingen. Dat zegt wel iets.

Wij bidden mee en realiseren ons destemeer dat het niet gewoon is dat verkiezingsgeweld in Nederland eigenlijk ondenkbaar is. Wie in Nederland verwacht nu een journaalopening als “De verkiezingen zijn in het hele land rustig verlopen”. Natuurlijk verlopen ze rustig; we maken ons alleen zorgen over de opkomst. En in hoeveel kerken is er al voor de verkiezingen van het Europees Parlement gebeden? Laat staan dat er gebeden is voor het uitblijven van geweld… Maar feit is dat op heel veel plekken in deze wereld vrede nooit gewoon is.